Kalendarium Legionów Polskich 1914–1918 • CKZiU Mrągowo 2024
Po zamachu na austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. Powiązanie państw sojuszami spowodowało, że w konflikcie znalazły się kolejne kraje, m.in.: Niemcy, Rosja, Francja, Wielka Brytania.
Komendant Józef Piłsudski wydał pierwsze rozkazy przygotowawcze o mobilizacji strzelców. Pierwsze kompanie kadrowe organizowano w Krakowie. Komendantem placu w tym mieście mianowano Mieczysława Norwid-Neugebauera.
Sztab austrowęgierski wyraził zgodę na wymarsz strzelców do Królestwa Polskiego. Mieli oni współpracować z 7 Dywizją Kawalerii.
Józef Piłsudski sformował pierwszy patrol strzelecki w składzie: Władysław Belina-Prażmowski (dowódca), Stanisław Grzmot-Skotnicki, Ludwik Kmicic-Skrzyński, Stefan Hanka-Kulesza, Zygmunt Karwacki, Janusz Głuchowski, Antoni Jabłoński. Grupa ta przeszła do historii jako Siódemka Beliny.
Patrol Beliny w rejonie Kocmyrzowa przekraczył granicę z Królestwem Polskim. Po drodze patrol zajechał do Skrzeszowic, gdzie otrzymał od Bogusława Kleszczyńskiego pięć koni i siedem siodeł. Patrol powrócił do Krakowa 4 sierpnia.
Rozkazem Komendanta Józefa Piłsudskiego powołano 1 Kompanię Kadrową. Dowódcą oddziału został Tadeusz Kasprzycki.
Na Oleandrach zostaje sformowana 2 Kompania Kadrowa pod dowództwem wyznaczono Mieczysława Norwid-Neugebauera.
W Krakowie powstaje Polska Intendentura Wojskowa, korzystająca z zasobów Polskiego Skarbu Wojskowego.
Na odprawie w mieszkaniu Walerego Sławka podjęto decyzję o skierowaniu 1 Kompanii do Królestwa Polskiego.
Dowództwo 2 Kompanii Kadrowej obejmuje Wacław Scaevola-Wieczorkiewicz.
W celu wywołania powstania narodowego około godziny 4 rano 1 Kompania Kadrowa wyrusza na teren Królestwa Polskiego. Przekracza granicę w Michałowicach, a następnie kieruje się w stronę Słomnik. Wymarsz Kadrówki poprzedzał patrol konny Beliny w nieco zmienionym składzie, Zygmunta Karwackiego zastąpił Stefan Dudziniec-Krak.
Z Krzeszkowic, na teren Królestwa wyrusza oddział strzelecki pod dowództwem Norwida-Neugebauera. Składał się on z czterech kompanii oraz samodzielnego plutonu.
Na rynku w Słomnikach odczytano odezwę o powstaniu tajnego Rządu Narodowego w Warszawie.
1 Kompania Kadrowa weszła do Miechowa.
Dowództwo 1 Kompanii Kadrowej obejmuje Kazimierz Herwin-Piątek. Tadeusz Kasprzycki przechodzi do służby w sztabie Komendy Głównej.
W Miechowie nastąpiła reorganizacja oddziału Norwida-Neugebauera. Formuje się batalion składający się z: 2 Kompanii Kadrowej (dowódca: Stanisław Tessaro) i 3 Kompanii Kadrowej (dowódca: Wacław Scaevola-Wieczorkiewicz).
Z Krzeszkowic, na teren Królestwa wyrusza kolejny oddział strzelecki pod dowództwem Tadeusza Furgalskiego .
I Kompania Kadrowa zajmuje Książ Wielki i Jędrzejów.
Dochodzi do połączenia I, II i III Kompanii Kadrowej w jeden batalion kadrowy podporządkowany bezpośrednio szefowi sztabu Sosnkowskiemu.
W Krakowie, na bazie krakowskiego oddziału konnego „Sokoła” rozpoczyna się organizacja 2. i 3. szwadronu kawalerii. Dowódcą 2. szwadronu został porucznik Zbigniew Dunin-Wąsowicz, a 3. szwadronu porucznik Juliusz Klasterski.
Do Królestwa Polskiego wyrusza batalion Tadeusza Kordiana-Monasterskiego powstały z mobilizacji strzelców z rejonu Zatora.
Po drobnych potyczkach z Rosjanami, oddziały strzeleckie zajmują Kielce.
Dowództwo austro-węgierskie nakazuje Józefowi Piłsudskiemu zakończyć działalność strzelców jako samodzielnych oddziałów.
W rejon Kielc dotarła rosyjska dywizja kawalerii. Z uwagi na przewagę liczebną wroga i ryzyko okrążenia oddziały strzeleckie wycofują się z miasta.
W Krakowie powstaje Naczelny Komitet Narodowy (NKN), który ma kierować organizowaniem Legionów Polskich mających walczyć z Rosją u boku C.K.Armii.
Oddziały strzeleckie podzielono na pięć batalionów (I – Żegota-Januszajtis, II – Norwid-Neugebauer, III – Śmigły-Rydz, IV – Wyrwa-Furgalski, V – Tokarzewski-Karaszewicz), batalion zapasowy Kazimierza Florka, szwadron kawalerii Beliny-Prażmowskiego oraz kompanię taborów, pluton wywiadowczy, pluton żandarmerii polowej i kompanię saperów Dąbkowskiego. Siły te popularnie określano grupą Piłsudskiego.
Józef Piłsudski wydał kapitanowi Ottokarowi Brzozie-Brzezinie rozkaz sformowania oddziału artylerii. Dzień ten uznaje się za początek istnienia artylerii Legionów Polskich.
Oddziały strzeleckie ponownie zajmują Kielce.
Komendant Józef Piłsudski wydaje rozkaz o wcieleniu oddziałów strzeleckich do tworzących się Legionów Polskich.
Naczelna Komenda austriacka oficjalnie nadaje grupie Piłsudskiego nazwę 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich.
Dowódcą I batalionu zostaje Albin Fleszar.
Rozkazem Naczelnego Dowództwa Armii oficjalnie powołano: w Krakowie – Legion Zachodni i we Lwowie – Legion Wschodni. Dowódcą Legionu Zachodniego został mianowany generał Rajmund Baczyński, zaś Wschodniego – generał Adam Pietraszkiewicz.
Na krakowskich błoniach przysięgę na wierność Austrii złożył 2 Pułk Piechoty podporządkowany Legionowi Zachodniemu. Pułk składał się z czterech batalionów. Stan pułku przewidziano na ponad 5500 żołnierzy.
W Kielcach przysięgę na wierność Austrii składa 1 Pułk Piechoty podporządkowany Legionowi Zachodniemu.
Oddziały Legionów Polskich przechodzą na zaopatrzenie i żołd austriacki. Sprawy dotyczące rekrutacji do Legionów oraz propagandy pozostały w gestii NKN.
Dowódcą 2 Pułku Piechoty zostaje pułkownik Zygmunt Zieliński.
Walki 1 Pułku Piechoty w rejonie Nowego Korczyna i Opatowca.
Decyzją AOK rozwiązano Legion Wschodni. Z ochotników chcących złożyć przysięgę ma powstać 3 Pułk Piechoty Legionu Zachodniego.
Dowództwo austro-węgierskie powołuje Komendę Legionów z generałem Karolem Trzaską-Durskim na czele. Szefem sztabu został kpt. Włodzimierz Zagórski. Komenda Legionów zastępuje dotychczasowego dowódcę Legionu Zachodniego.
W Mszanie Dolnej ma miejsce przysięga na wierność Austrii 3 Pułku Piechoty. Przysięgę składa tylko 800 z początkowych 6000 ochotników. Pozostali ulegli rozproszeniu. Braki w stanie pułku uzupełniono ochotnikami z Podhala i Śląska Cieszyńskiego. Ogółem powstają cztery bataliony. Pierwszym dowódcą pułku zostaje mianowany pułkownik Homiński, szybko zastępuje go jednak podpułkownik Józef Haller .
Z uwagi na spodziewaną inwazję rosyjską, z Krakowa transportem kolejowym na Węgry wyrusza 2 Pułk Piechoty Legionów Polskich. Za nim przerzucona zostaje także Komenda Legionów, 2. i 3. szwadron ułanów, dywizjon artylerii oraz część pododdziałów 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich.
Rozkazem Komendy Legionów Polskich utworzono 1 Pułk Artylerii Legionów Polskich pod dowództwem kapitana Ottokara Brzozy-Brzeziny.
Z Mszany Dolnej do Krakowa i dalej na Węgry zostają przerzucone pozostałe oddziały 3. Pułku Piechoty.
Rząd austriacki przyznał legionistom uprawnienia kombatanckie.
Pierwsze oddziały legionowe przybyłe z Krakowa docierają na Ruś Zakarpacką. Tworzą one grupę generała Trzaski-Durskiego.
Oddziały 2 Pułku Piechoty (I, II, III i IV batalion) zostają wysłane do walki na północny odcinek frontu. 3 Pułk Piechoty Józefa Hallera pozostaje w obwodzie.
Kwaterując w Jakubowicach nad Wisłą Józef Piłsudski nadaje 139 legionistom stopień oficerski.
AOK uchyla rozkaz nakazujący noszenie przez legionistów żółto-czarnych opasek pospolitego ruszenia.
Austriackie dowództwo wyraża zgodę na powiększenie stanu 1. Pułku Piechoty do sześciu tysięcy żołnierzy.
3. Pułk Piechoty zdobywa Rafajłową w Galicji Wschodniej.
Prezes NKN prof. Władysław Leopold Jaworski oraz prezes Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim dr Juliusz Leo wysyłają telegram do dowództwa C.K. Armii z protestem wobec użycia oddziałów Legionów Polskich w walkach na Węgrzech. Telegram pozostał bez odpowiedzi.
Pod kierunkiem porucznika inżyniera Jana Słuszkiewicza na przełęczy Rogodzy rozpoczęto budowę tzw. Drogę Legionów – łączącą węgierską osadę Holzschlaghaus z Rafajłową. Drogę wybudowano w pięć dni.
Korzystając z Drogi Legionów większość sił legionowych 2. i 3. Pułku zostaje przerzucona w rejon Zielonej i Rafajłowej.
1 Pułk Piechoty bierze udział w bitwie pod Laskami i Anielinem.
Główne siły 2. i 3 . Pułku Piechoty biorą udział w boju pod Nadworną.
2. szwadron kawalerii przeszedł chrzest bojowy w potyczce pod Cucyłowem.
Legioniści z 3 Pułku Piechoty na Przełęczy Pantyrskiej wznieśli Krzyż Legionów.
Pozycje 2. i 3 . Pułku Piechoty oraz 2. szwadronu kawalerii pod Mołotkowem zostały zaatakowane rosyjskie oddziały piechoty. Po zwycięskim odparciu uderzenia oddziały legionowe rozkazem Austriaków zostały wycofane.
W Szkole Podchorążych Legionów Polskich w Jabłonnie rozpoczął się pierwszy kurs oficerski.
Józef Piłsudski podzielił 1 Pułk Piechoty na dwie grupy. Jedną grupę dowodzoną przez majora Mieczysława Rysia-Trojanowskiego pozostawił na pozycjach pod Krzywopłotami a sam wraz z drugą grupą w brawurowym marszu przez Ulinę Małą, pomiędzy wojskami rosyjskimi i austriackimi przedarł się do Krakowa.
1. szwadron kawalerii zostaje rozwinięty do I Dywizjonu Kawalerii Legionów Polskich. Dowódcą dywizjonu został Belina-Prażmowski.
Z Krakowa pododdziały 1 Pułku Piechoty oraz kawaleria zostają wysłane na front na Podhalu w rejon Nowego Sącza.
Głównodowodzący C.K. Armii, arcyksiążę Fryderyk Habsburg nadał Józefowi Piłsudskiemu stopień brygadiera.
Pod Krzywopłotami oddziały 1 Pułku Piechoty stoczyły krwawą bitwę. Poległą jedna trzecia żołnierzy.
Na rozkaz majora Rydza-Śmigłego II. i III. batalion 1 Pułku Piechoty otaczają we wsi Chyszówka szwadron kawalerii rosyjskiej. Wzięto do niewoli 89 żołnierzy rosyjskich.
Oddziały legionowe w Karpatach podzielono na dwie grupy taktyczne. Mniejszą (dwa bataliony z 3 Pułku, jeden z 2 Pułku oraz pluton artylerii i pluton kawalerii) objął podpułkownik Józef Haller, miała ona za zadanie utrzymać się na pozycjach pod Zieloną i wiązać nacierające siły rosyjskie. Większą (trzy bataliony z 2 Pułku, dwa z 3 Pułku oraz dwa szwadrony kawalerii i dwie baterie artylerii) objął generał Trzaska-Durski i została ona przerzucona na Huculszczyznę.
Na Podhale dotarła pozostała część 1 Pułku Piechoty.
Pododdziały 1 Pułku Piechoty uczestniczą w bitwie pod Marcinkowicami.
1 Pułk Piechoty wziął udział boju pod Pisarzową.
Grupa taktyczna generał Trzaski-Durskiego uczestniczy w walkach pozycyjnych pod Ökörmezö.
1 Pułk Piechoty wkroczył do Nowego Sącza na odpoczynek. Oddziały Piłsudskiego przebywały tam do 20 grudnia 1914 roku.
Ukazał się rozkaz reorganizujący 1. Pułk Piechoty w I Brygadę Legionów Polskich. Dowódcą brygady został brygadier Józef Piłsudski, zaś szefem sztabu podpułkownik Kazimierz Sosnkowski. Jednocześnie formuje się 5. Pułk Piechoty Legionów Polskich.
I Brygada Legionów Polskich walczyła w bitwie pod Łowczówkiem. Brygadą w zastępstwie Piłsudskiego dowodził podpułkownik Sosnkowski.
Przybycie I Brygady Legionów Polskich w rejon Lipnicy Murowanej na odpoczynek.
Brygadier Piłsudski wyznaczył nowe nominacje oficerskie.
Grupa taktyczna generał Trzaski-Durskiego została wycofana z rejonu Ökörmezö do Huszt.
Transport kolejowy oddziałów z grupy taktycznej generałq Trzaski-Durskiego nad Złotą Bystrzycę.
Grupa taktyczna generał Trzaski-Durskiego wzięła udział w pięciodniowej bitwie pod Kirlibabą. Zwycięstwo w tej bitwie otworzyło wojskom austrowegireskim drogę na Bukowinę i do Galicji Wschodniej.
Grupa taktyczna podpułkownik Hallera odrzuciła niespodziewany atak Rosjan na Rafajłową.
Pododdziały I Brygady Legionów Polskich wkraczają do Kęt. Postój trwał do 28 lutego 1915 roku. W tym czasie dokończono reorganizację I Brygady. Z dotychczasowych I. i III. batalionu powstał trój batalionowy 1 Pułk Piechoty (dowódca: mjr. Rydz-Śmigły), zaś z II. i IV. – 5 Pułk Piechoty Legionów Polskich (dowódca: mjr. Norwid-Neugebauer, jednakże szybko zastąpiony przez kpt. Leona Berbeckiego). W tym okresie I Brygada Legionów Polskich liczyła ogółem 2613 ludzi oraz 441 koni.
Walki grupy taktycznej podpułkownika Hallera pod Sołotwiną.
I Brygada Legionów Polskich została przewieziona transportem kolejowym do Jędrzejowa.
Walki pozycyjne I Brygady Legionów Polskich nad Nidą. Oddziały Piłsudskiego zajmowały odcinek od Chojn (koło Imielnicy) do Pawłowic.
Rozkazem Komendy Legionów awansowano m.in. podpułkownika Hallera na pułkownika, majorów Januszajtisa i Roję na podpułkowników, zaś kapitana Minkiewicza na majora.
W Kołomyi dochodzi do połączenia grup taktycznych generała Trzaski-Durskiego i podpułkownika Hallera. Rozpoczęto proces reorganizacji oddziałów w II Brygadę Legionów Polskich.
W związku z wyjazdem generała Trzaski-Durskiego na urlop, tymczasowym zwierzchnikiem Legionów Polskich zostaje pułkownik Haller.
Pułkownik Haller zostaje odsunięty od pełnienia obowiązków komendanta Legionów Polskich. W jego miejsce zostaje przysłany generał c.k. Mieczysław Zaleski.
Odmarsz oddziałów II Brygady Legionów Polskich na granicę Besarabii. Początek walk pozycyjnych, oddziały legionowe zajmowały pozycje na granicy Bukowiny i Besarabii, pomiędzy Dniestrem a Pratem.
Dowódcą 2. Pułku Piechoty zostaje podpułkownik Marian Januszajtis-Żegota.
Na stanowisku komendanta Legionów Polskich generała Zalewskiego zastąpił austriacki generał Weiss.
Dowódcą II Brygady Legionów Polskich zostaje pułkownik Ferdynand Küttner. Brygada składała się z dwóch pułków piechoty (po trzy bataliony każdy), dwóch szwadronów jazdy oraz dwóch baterii artylerii. Dowódcą 2. Pułku Piechoty zostaje podpułkownikownik Marian Januszajtis, 3. Pułku Piechoty – major Henryk Minkiewicz. 2. szwadronem ułanów dowodził rtm. Zbigniew Dunin-Wąsowicz, a 3. szwadronem – Jan Dunin-Brzeziński.
Rozkazem Komendy Legionów powołano III Brygadę Legionów Polskich, której kadrą mieli być żołnierze oddelegowani z istniejących już jednostek legionowych.
Znad Dniestru ruszyła kontrofensywa rosyjska w kierunku Kołomyi. Atak rosyjski zmusił oddziały II Brygady do cofnięcia się na linię Nadwórna-Kołomyja-Czerniowice.
Powstał 4 Pułk Piechoty Legionów Polskich, a jego dowódcą został podpułkownikownik Bolesław Roja.
Po przełamaniu frontu pod Gorlicami Rosjanie opuścili swoje dotychczasowe pozycje nad Nidą. Korzystając z tego I Brygada Legionowa przekroczyła Nidę i rozpoczęła pościg za nieprzyjacielem.
W składzie I Brygady Legionów Polskich utworzono oficjalnie nieuznawany przez dowództwo austriackie 7 Pułk Piechoty Legionów Polskich.
Jednostki I Brygady Legionów Polskich uczestniczyły w zakończonym odwrotem wojsk rosyjskich boju pod Konarami.
2. i 3. szwadron ułanów Legionów Polskich zostały przeformowane w II Dywizjon Kawalerii Legionów Polskich, podlegający II Brygadzie . Dowódcą dywizjonu został rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz.
Atak oddziałów II Brygady dowodzonych przez pułkownika Zielińskiego na Zadobrówkę. Szturm zakończył się dużym zwycięstwem oddziałów legionowych.
Wojska II Brygady zajęły Rarańczę.
Odbyła się słynna szarża pod Rokitną. Trwała ona kilkanaście minut, atak załamał się na czwartej linii okopów rosyjskich. Z 63 szarżujących ułanów, 15 zginęło, 3 kolejnych zmarło późnej z ran, a 24 było rannych. 7 dostało się do niewoli. Zginął między innymi dowódca dywizjonu kawalerii II Brygady rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz.
Na cmentarzu w Rarańczy miał miejsce pogrzeb 15 ułanów poległych w czasie szarży pod Rokitną. Mszę odprawił ks. Józef Panaś, kapelan 3 Pułku Piechoty.
Ze względu na śmierć rotmistrza Dunin-Wąsowicza nowym dowódcą II Dywizjonu Kawalerii Legionów Poslskich zostaje rotmistrz Jan Dunin-Brzeziński.
Okres walk pozycyjnych II Brygada Legionów Polskich pod Rarańczą.
W Cieszynie brygadier Józef Piłsudski został odznaczony austriackim orderem Żelaznej Korony.
Komendę 5. szwadronu kawalerii Legionów Polskich objął rotmistrz Juliusz Ostoja-Zagórski.
I Brygada toczy boje pod Ożarowem, zmuszając Rosjan do wycofania się w rejon Tarłowa.
I Brygada Legionów Polskich stoczyła zwycięską bitwę pod Tarłowem. W walkach wyróżnił się 1. Pułk Piechoty pod dowództwem mjr Rydza-Śmigłego.
I Brygada Legionów przeszła przez Wisłę pod Annopolem. Oddziały Piłsudskiego wkraczają na Lubelszczyznę.
Po mszy polowej w Piotrkowie oraz defiladzie 4 Pułk Piechoty Legionów Polskich oraz 5. szwadron kawalerii wyrusza na front.
Pod Urzędowem dochodzi do spotkania pododdziałów I Brygady Legionów Polskich z nowo sformowanym 4. Pułkiem Piechoty. 4. Pułk oraz 5. szwadron kawalerii, jako tzw. grupa Roi zostaje czasowo podporządkowany rozkazom Józefa Piłsudskiego.
Chrzest bojowy 4 Pułku Piechoty pod Majdanem Borzechowskim.
Komenda Legionów wydaje rozkaz o rozpoczęciu organizacji 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich, który ma zostać podporządkowany III Brygadzie Legionów Polskich. Pierwszym dowódcą 6 Pułku Piechoty zostaje mianowany mjr Witold Ścibor-Rylski.
Dwa szwadrony kawalerii Beliny-Prażmowskiego na godzinę przed jednostkami austriackimi zajmują Lublin.
Miała miejsce krwawa bitwa pod Jastkowem.
Pościg I Brygady Legionów oraz 4. Pułku Piechoty za wycofującymi się oddziałami rosyjskimi zatrzymał się w rejonie Kamionki. Przełamanie frontu przez 41. Dywizję Honwedów pod Lubartowem i Nowym Dworem zmusiło oddziały rosyjskie do odwrotu.
W Ożarowie pod Lubartowem brygadier Józef Piłsudski wydał rozkaz podsumowujący pierwszy rok wojny.
Oddziały I Brygady Legionów Polskich kontynuują pościg za oddziałami rosyjskimi. Trasa pościgu przebiegała przez miejscowości Zakanle, Konstantanów, Krynki oraz Kowaliki.
I Brygada Legionów Polskich przeszła przez Bug.
Oddziały I Brygady Legionów Polskich starły się z Rosjanami pod Raśną.
Z Warszawy wyruszył batalion zorganizowany przez komendanta głównego POW porucznika Tadeusza Żulińskiego, który 29 sierpnia dołączył do I Brygady Legionów Polskich.
I Brygada Legionów oraz 4 Pułk Piechoty zostają skierowane na Wołyń.
Do Kowla wkroczyła I Brygada Legionów Polskich.
6 Pułk Piechoty otrzymał sztandar ofiarowany przez mieszkańców Warszawy.
Nowo sformowany 6 Pułk Piechoty Legionów Polskich oraz 6 Szwadron Kawalerii zostają skierowany na front.
Podzielono Legiony Polskie na dwie grupy taktyczne. Pierwszą grupę taktyczną, którą dowodził Józef Piłsudski stanowiły 4. i 5. Pułk Piechoty oraz jazda rtm. Beliny-Prażmowskiego. Drugą grupę objął Rydz-Śmigły, tworzyły ją 1. i 7. Pułk Piechoty oraz artyleria legionowa. Komendzie Legionów podporządkowano grupę Rydza-Śmigłego oraz 6 Pułk Piechoty. Grupa Piłsudskiego była podporządkowana bezpośrednio jednostkom austriackim.
Grupa Rydza-Śmigłego przeszła przez Stochód i zgrupowała się w rejonie Trojanówki.
Grupa Piłsudskiego toczyła walki nad Styrem w rejonie Kopcza. 26 września grupę skierowano na przyczółek mostowy w miejscowości Kołki.
Chrzest bojowy 6. Pułku Piechoty w walkach o stację kolejową Maniewicze z 12. Pułkiem Kozaków Orenburskich.
1 Pułk Piechoty podporządkowany grupie Rydza-Śmigłego wszedł do Kostiuchnówki. Później zdobyto pobliską Kołodię, lecz kontratak Rosjan zmusił pułk do wycofania się na pozycje wyjściowe.
Walki grupy Piłsudskiego nad Styrem, na wschód od Kołek. Z Rosjanami starto się m.in. pod Stowygorożem (3 października), Kulikowiczami (18 października) oraz pod Koszyszczami.
Pod Rarańczą odbyły się uroczystości z okazji pierwszej rocznicy wymarszu 2. Pułku Piechoty z Krakowa na front w Karpatach. Uroczystości rozpoczęła msza żałobna w intencji poległych.
Pod Kostiuchnówką w walce o wieś Kołodię swój chrzest bojowy przeszedł 6 Pułk Piechoty.
Dowódcą 6 Pułku Piechoty został major Mieczysław Norwid-Neugebauer, zastępując majora Ścibora-Rylskiego.
Grupa Rydza-Śmigłego została wycofana na odpoczynek w rejon Trojanówki i Hulewicz.
Rozkazem Komendy Legionów 5. i 6. szwadron kawalerii połączono w III Dywizjon Kawalerii, podporządkowany III Brygadzie Legionów Polskich. Jego dowódcą został romistrz Juliusz Ostoja-Zagórski.
Po przekazaniu pozycji pod Rarańczą oddziałom austrowęgierskim, II Brygada Legionów Polskich odjechała na Wołyń, gdzie nastąpiło połączenie jednostek legionowych.
Grupa Rydza-Śmigłego przeprowadziła kontrofensywę, zdobywając straconą kilka dni wcześniej miejscowość Jabłonka Wielka.
Grupa Rydza-Śmigłego we współpracy z jednostkami austro-węgierskimi i niemieckimi toczy walki mające na celu zmuszenie Rosjan do wycofania się za Styr.
Grupa Rydza-Śmigłego oraz 6. Pułk uczestniczą w ciężkich walkach o Kamienuchę.
Przemarsz grupy Rydza-Śmigłego oraz 6. Pułku Piechoty na nowy odcinek frontu od Kostiuchnówki do Miedwieża Wielkiego.
W rejonie Kostiuchnówki miały miejsce walki pododdziałów II Brygady Legionów Polskich, 6 Pułku Piechoty oraz grupy taktycznejzakończone wyparciem Rosjan z Kostiuchnówki.
Rozpoczyna się okres walk pozycyjnych II Brygady Legionów Polskich nad Styrem w rejonie Kostiuchnówki.
Spod rozkazów Józefa Piłsudskiego wyłączono 4. Pułk Piechoty i skierowano go w rejon Kostiuchnówki, gdzie dołączył do III Brygady.
W rejon wsi Koszyszcze przybyły 1. i 7. Pułk Piechoty – doszło do ponownego scalenia I Brygady Legionów Polskich, która od dwóch miesięcy walczyła podzielona na dwie grupy.
Dowódcą nieformalnego 7 Pułku Piechoty zostaje mjr Michał Rola-Żymierski.
W Wołczecku rozkazem Komendy Legionów II. i III. Dywizjon Kawalerii zostały połączone w 2 Pułk Ułanów Legionów Polskich.
4 Pułk Piechoty zajmuje pozycje pod Optową.
I Brygada Legionów Polskich oraz jazda Beliny-Prażmowskiego zostały wysłane na odpoczynek.
6. Pułk Piechoty zajmuje pozycje pod Optową. Początek walk pozycyjnych III Brygady w tym rejonie.
Oddział jazdy Beliny-Prażmowskiego, w sile 4 szwadronów, rozkazem Komendy Legionów został oficjalnie zatwierdzony jako 1. Pułk Ułanów Legionów Polskich.
Ze stanowiska Komendanta Legionów Polskich zostaje odwołany generał Karol Trzaska-Durski.
Spieszone pododdziały 1 Pułku Ułanów oraz oddziały 5 Pułku Piechoty zostały oddelegowane do służby na odcinku austriackiej 9 Dywizji Kawalerii. Działania pułku w tym okresie polegały na patrolowaniu przedpola odcinka 9 Dywizji. Okres ten w historii tych pułków jest określany jako okres służby „myśliwskiej”.
Komendantem Legionów Polskich zostaje generał Stanisław Puchalski.
I Brygada zajmuje pozycje w pobliżu osiedla Legionowo na Wołyniu, zluzowując II Brygadę Legionów Polskich.
7 Pułk Piechoty zostaje oficjalnie uznany przez Komendę Legionów.
II Brygada zostaje przeniesiona na odpoczynek do Karasina.
Na spotkaniu dowódców pułków legionowych formalnie zawiązano Radę Pułkowników.
W ramach obchodów związanych z rocznicą powstania 4 Pułku Piechoty odbył się mecz piłkarski pomiędzy 1. i 4. Pułkiem Piechoty.
Niespodziewana ofensywa wojsk rosyjskich oraz przełamanie frontu w rejonie Łucka spowodowały, że na odcinek frontu pod Gałuzją w trybie alarmowym zostaje ściągnięta II Brygada Legionów.
Walki II Brygady w rejonie Gałuzy i Hruziatyna.
Rozpoczęła się bitwa pod Kostiuchnówką.
Rankiem, trzeciego dnia bitwy pod Kostiuchnówką Rosjanie przeprowadzili szturm na pozycje 7. Pułku Piechoty oraz 2. Pułku Ułanów. Natarcie to załamało się pod ogniem legionowych karabinów maszynowych. Po południu pod naporem nieprzyjaciela oddziały legionowe wycofały się za Stochód.
Dowództwo austro-węgierskie zatwierdziło jednakowe dla wszystkich brygad nowe dystynkcje stopni dla Legionów Polskich.
Odwrót oddziałów legionowych nad Stochód.
Oddziały legionowe zostały skoncentrowane w rejonie Czeremoszna.
Dowódcą II Brygady Legionów został mianowany pułkownik Józef Haller.
Dowódcą III Brygady Legionów został mianowany pułkownik Stanisław Szeptycki. Zastąpił on pułkownik Grzesickiego.
Rada Pułkowników wystosowała memoriał do naczelnego dowództwa Austro-Węgier dotyczący m.in. różnic pomiędzy uprawnieniami oficerów austriackich przydzielonych do Legionów a oficerów legionowych. Proponowano także zmianę zasad werbunku do Legionów i stwierdzono konieczność przekształcenia Legionów Polskich w samodzielny Korpus Pomocniczy.
Po niespełna tygodniowym odpoczynku Legiony zostały skierowane do obsadzenia odcinka frontu nad Stochodem, od Sitowicz do Jeziornej. Na pierwszej linii znalazły się I i III Brygada, a II Brygada została w obwodzie.
Podpułkownik Mieczysław Norwid-Neugebauer rozkazem ustanowił „Krzyż Pamiątkowy 6. Pułku Piechoty”. Odznaczenie to nazywane było często „Krzyżem Wytrwałości”.
Józef Piłsudski złożył podanie o dymisję. Miało to na celu wywarcie na dowództwo austriackie dodatkowej presji w związku z memoriałem Rady Pułkowników z 15 lipca 1916 roku. Nieformalne dowództwo I Brygady obejmuje Kazimierz Sosnkowski.
Walki oddziałów legionowych pod Rudką Miryńską. Była to ostatnia bitwa Legionów Polskich.
II Brygada Legionów Polskich zajmuje pozycje na linii Stochodu. Rozpoczyna się okres walk pozycyjnych w tym rejonie.
Zorganizowano uroczystości związane z drugą rocznicą wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej. Józef Piłsudski ustanowił oznakę „Za wierną służbę”.
Dowódca 3 Pułku Piechoty, podpułkownik Minkiewicz wprowadziła dla żołnierzy 3. Pułku odznakę pamiątkową „Krzyż Honorowy 3. P.P. Legionów Polskich.
Dowódca 4 Pułku Piechoty, Bolesław Roja rozkazem pułkowym Nr 238 wprowadził odznakę pułkową, tak zwaną „swastykę”.
Dowództwo austro-węgierskie w rozkazie przedstawiło dekret cesarza Franciszka Józefa o powołaniu do życia Polskiego Korpusu Posiłkowego. Miał on powstać na bazie Legionów Polskich i składać się z dwóch dywizji piechoty.
Rozkazem dowództwa austriackiego została przyjęta dymisja Józefa Piłsudskiego ze stanowiska dowódcy I Brygady Legionów Polskich. Na jego miejsce powołano pułkownika Mariana Januszajtisa. Tego samego dnia dymisji udzielono także szefowi sztabu I Brygady pułkownikowi Sosnkowskiemu.
Formalnym dowódcą 3. Pułku Piechoty zostaje pułkownik Władysław Sikorski, jednak nie obejmuje tego stanowiska.
Centralne Biuro Wydawnicze NKN zatwierdziło wzór odznaki honorowej II Brygady Legionów Polskich.
Legiony Polskie zostały wycofane z frontu na odpoczynek. Żołnierzy skierowano na Nowogródczyznę, gdzie zostały rozlokowane: piechota w Baranowiczach, ułani i artyleria w Iwankowiczach, Żerebiłowowiczach oraz innych okolicznych miejscowościach. Tam Legiony, pod starą nazwą przeszły pod dowództwo niemieckie i rozpoczęto ich reorganizację.
Dowództwo 3 Pułku Piechoty w zastępstwie Sikorskiego obejmuje mjr dr Józef Zając.
Dowódcą 5. Pułku Piechoty zostaje major Mieczysław Ryś-Trojanowski.
Władze niemieckie i austro-węgierskie tównocześnie w Warszawie oraz w Lublinie ogłosiły manifest zawierający obietnicę powstania Królestwa Polskiego, pozostającego „w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami”. Manifest odczytano też legionistom w Baranowiczach podczas zbiórki.
Wprowadzono odznakę 1. Pułku Ułanów Legionów Polskich.
Ze stanowiska Komendanta Legionów Polskich zostaje odwołany generał Stanisław Puchalski.
W Pszczynie zawarto porozumienie dowództw niemieckiego i austriackiego w sprawie przyszłej armii polskiej. Zgodnie z umową Polski Korpus Posiłkowy miał być wydzielony z armii austro-węgierskiej i jako zalążek przyszłej armii polskiej przekazany pod dowództwo generalnego gubernatora warszawskiego generała Beselera.
Nowym komendantem Legionów Polskich został mianowany pułkownik Stanisław Szeptycki.
Dowódcą 3. Pułku Piechoty zostaje podpułkownikownik Andrzej Galica.
Ogłoszono nowy ordre de bataille Polskiego Korpusu Posiłkowego, zatwierdzając skład Brygad po reorganizacji z października 1916 roku. Jednocześnie ogłoszono, że Brygady zostaną przeniesione na teren Królestwa, gdzie miały być rozwinięte do czterech dywizji.
Oddziały legionowe zostały przerzucone z Baranowicz do Królestwa Polskiego, do obozów przeszkolenia w rejonie Warszawy. W Warszawie ulokowano 3. Pułk Piechoty, Komendę Legionów oraz dowództwo II i III Brygady. 1. Pułk Piechoty oraz komenda I Brygady znalazły się w Zambrowie i Łomży, 2. Pułk Piechoty w Rożanie, 4. Pułk Piechoty oraz oddziały techniczne w Modlinie, 5. Pułk Piechoty w Pułtusku, 6. Pułk Piechoty w Nałęczowie (później Dęblinie), 1. Pułk Ułanów w Ostrołęce, 2. Pułk Ułanów w Mińsku Mazowieckim. Artyleria trafiła do Góry Kalwarii, Grajewa i Piotrkowa.
Oddziały Legionów Polskich wkroczyły do Warszawy. W uroczystościach wzięły udział: 3. i 4. Pułk Piechoty, 2. Pułk Ułanów, oddziały karabinów maszynowych, saperów i artylerii oraz delegacje z I i III Brygady.
Niemcy ogłosili rozporządzenie o powołaniu Tymczasowej Rady Stanu w Królestwie Polskim. Miał to być organ doradczy, do jej kompetencji należało m.in. współdziałanie w tworzeniu wojska polskiego.
Ustanowiono rzymskokatolicki Superiorat Polowy Legionów Polskich, któremu podlegali kapelani poszczególnych pułków legionowych. Superiorem polowym został ks. Józef Panaś.
Nowym dowódcą III Brygady zostaje pułkownik Zygmunt Zieliński.
Dowódcą 2 Pułku Piechoty zostaje podpułkownik Michał Rola-Żymierski.
Z inicjatywy Centralnego Biura Wydawniczego NKN ustanowiono odznakę 2. Pułku Ułanów Legionów Polskich.
Major Stanisław Burhardt-Bukacki zostaje dowódcą 5. Pułku Piechoty. Zastąpił on Mieczysława Ryś-Trojanowskiego.
Tymczasowa Rada Stanu zainaugurowała swoją działalność. W skład Rady wszedł m.in. Józef Piłsudski jako przewodniczący za Komisji Wojskowej.
Do dyspozycji Tymczasowej Rady Stanu oddała się Polska Organizacja Wojskowa. Zgodnie z zamierzeniem Józefa Piłsudskiego miała ona wejść w skład tworzącej się armii polskiej.
Dowódcą 1. Pułku Artylerii zostaje major Marceli Jastrzębiec-Śniadowski.
Na Zamku Królewskim w Warszawie uroczyście ogłoszono powstanie Polskiej Siły Zbrojnej będącej wojskiem Królestwa Polskiego. W skład Polskiej Siły Zbrojnej miały wejść oddziały Polskiego Korpusu Posiłkowego z zastrzeżeniem, że po 1 lipca 1917 roku obywatele Austro-Węgier mieli powrócić pod rozkazy naczelnego dowództwa austro-węgierskiego. Dowódcą naczelnym PSZ został generał Hans Hartwig von Beseler, Generalny Gubernator Warszawski. Ze względu na tę nominację, na znak protestu komendant Legionów, pułkownik Szeptycki podał się do dymisji.
Oddział do Spraw Polskiej Siły Zbrojnej wydał rozkaz o organizacji kursów wyszkolenia PSZ. Każdy pułk miał tworzyć jeden kurs wyszkolenia. Na przeszkolenie kierowano jedynie obywateli Królestwa Polskiego, którzy przeszli pod rozkazy niemieckich organów dowodzenia. Galicjanie mieli rozkaz pozostania w pułkach macierzystych, podlegając nadal Komendzie Legionów. Kursy odbywały się w trzech miejscowościach: Zegrzu, Ostrołęce i Zambrowie.
Nowym dowódcą Polskiego Korpusu Posiłkowego został pułkownik Zygmunt Zieliński, dotychczasowy dowódca III Brygady.
W Ostrołęce u beliniaków odbył się konspiracyjny zjazd delegatów z wszystkich pułków legionowych. Uchwalono następujące żądania: podporządkowanie tworzącego się wojska polskiego Tymczasowej Radzie Stanu, uznanie kursów wyszkolenia za kadry przyszłych pułków, uznanie języka polskiego za język urzędowy w wojsku polskim, zlikwidowanie różnic w traktowaniu obywateli Królestwa Polskiego i Galicjan, uznanie niemieckich i austriackich oficerów za instruktorów, a nie dowódców w wojsku polskim. Ostatecznie Niemcy te żądania odrzucili.
Dowódcą 3 Pułku Piechoty zostaje mianowany mjr Włodzimierz Zagórski. Pozostaje on na tym stanowisku do kryzysu przysięgowego.
Dowódcą III Brygady zostaje Bolesław Roja.
Tymczasowa Rada Stanu złożyła wniosek do władz niemieckich o zwolnienie na czas wojny Galicjan z przysięgi, jaką złożyli cesarzowi, w celu umożliwienia im złożenia polskiej przysięgi wojskowej. Wniosek ten został zlekceważony przez władze okupacyjne.
Józef Piłsudski występuje z Tymczasowej Rady Stanu.
Tymczasowa Rada Stanu uchwaliła rotę polskiej przysięgi wojskowej. Rozkazem pułkownika Zielińskiego legionistom odczytano treść roty przed planowaną przysięgą.
Zaplanowane na ten dzień uroczyste zaprzysiężenie Legionów odwołano ze względu na możliwość jawnego buntu legionistów. Ostatecznie tego dnia przysięgę złożyła tylko Komenda Legionów oraz część 3 Pułku Piechoty. Zaprzysiężenie pozostałych pododdziałów zaplanowano na 12 i 13 lipca w garnizonach w obecności brygadierów i członków Tymczasowej Rady Stanu.
Edward Rydz-Śmigły został pozbawiony dowództwa 1 Pułku Piechoty.
Złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec odmówiły w całości 1. Pułk Ułanów, 6. Pułk Piechoty i 1. Kompania Saperów. Sytuacja wylądałą podobnie w pozostałych oddziałach. Bunt ten przeszedł do historii jako kryzys przysięgowy. Legionistów wywodzących się z Królestwa Polskiego, którzy odmówili złożenia przysięgi, internowano w obozach w Beniaminowie i Szczypiornie. Pozostali zostali wcieleni do Polskiej Siły Zbrojnej. Obywatele Austro-Węgier solidaryzujący się z odmawiającymi przysięgi zostali wcieleni do wojska austriackiego.
W związku z kryzysem przysięgowym władze niemieckie aresztowały około 90 działaczy Polskiej Organizacji Wojskowej.
W wyniku kryzysu przysięgowego 1. Pułk Ułanów Legionów Polskich oraz 5. Pułk Piechoty Legionów Polskich zostały rozwiązane.
Aresztowano Józefa Piłsudskiego oraz Kazimierza Sosnkowskiego. Ostatecznie obaj zostali osadzeni w twierdzy w Magdeburgu.
Dowódcą 6 Pułku Piechoty zostaje ponownie major Witold Ścibor-Rylski. Zastąpił on Mieczysława Norwid-Neugebauera, zdjętego z tego stanowiska w wyniku kryzysu przysięgowego.
Do obozu internowania oficerów legionowych w Beniaminowie przybył wysłannik generała Beselera, generał Massow. Wręczył on internowanym decyzje zwolnienia z Legionów. Legionistów pozbawiono broni białej oraz nakazano odprucie oznak oficerskich i założenie ubrań cywilnych.
Władze niemieckie oraz austriackie zawarły porozumienie o ponownym sformowaniu Polskiego Korpusu Posiłkowego, podlegającego władzom Austro-Węgier. Polski Korpus Posiłkowy mieli tworzyć Galicjanie, którzy postanowili trwać w szeregach. Główną jednostką reaktywowanego Polskiego Korpusu Posiłkowego stała się II Brygada.
Rozkazem generała Beselera Polski Korpus Posiłkowy został przeniesiony na teren Galicji. Rozkaz ten został wydany bez porozumienia z Tymczasową Radą Stanu. Rada na znak protestu podała się do dymisji.
Dowódcą 3. Pułku Piechoty zostaje major Józef Zając.
W wyniku kryzysu przysięgowego 4. Pułk Piechoty zostaje formalnie rozwiązany.
Wprowadzono nowy ordre de bataille Polskiego Korpusu Posiłkowego.
Kapitan Julian Sas-Kulczycki, oficer 1. Pułku Piechoty wydał ostatni rozkaz pułkowy. Kapitan, w rozkazie zapowiedział odjazd pułku w nieznanym kierunku. Tego samego dnia resztę żołnierzy pułku skierowano na front włoski. 1. Pułk Piechoty przestał istnieć.
1 Pułk Artylerii zostaje zlikwidowany. Artylerzyści pochodzący z Królestwa Polskiego zostali internowani, zaś Galicjan skierowano do różnych jednostek C.K. Armii. Nieznaczna liczba byłych żołnierzy 1 Pułku Artylerii trafiła do Polskiego Korpusu Posiłkowego.
Polski Korpus Posiłkowy został skierowany na front besarabski w rejon Rarańczy, gdzie miał uczestniczyć w walkach pozycyjnych podporządkowany austriackiej 3. armii.
W Warszawie władzę oficjalnie objęła Rada Regencyjna. W uroczystości intromisji Rady wzięła udział delegacja 50 oficerów oraz 100 podoficerów i szeregowców Polskiego Korpusu Posiłkowego.
Cesarz Karol I przeprowadził inspekcję poddziałów II Brygady Polskiego Korpusu Posiłkowego w Linkowcach na Bukowinie.
Zawarto rozejm pomiędzy państwami centralnymi i Rosją. Rozpoczął się okres nawiązywania się pomiędzy legionistami i żołnierzami rosyjskimi stosunków towarzyskich i handlowych, co było źródłem niepokojów w sztabie austriackim.
Polski Korpus Posiłkowy został wycofany z frontu i przeniesiony w rejon Czerniowec, jako obwód austriackiej 7. armii.
Żołnierze Polskiego Korpusu Posiłkowego z gazet dowiedzieli się o zawarciu traktatu pokojowego pomiędzy państwami centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową. Traktat brzeski przyznawał Ukrainie Chełmszczyznę oraz część Podlasia. Spotkało się to z głębokim oburzeniem w Królestwie Polskim. W wielu polskich miastach wybuchły strajki, a Rada Regencyjna wydała odezwę protestacyjną.
Rankiem odbyła się msza żałobna w intencji mjr. Włodzimierza Mężyńskiego, który na wieść o traktacie brzeskim zmarł 9 lutego na atak serca w krakowskim szpitalu. W czasie mszy żołnierze Polskiego Korpusu Posiłkowego zerwali odznaczenia austriackie. Był to protest wobec traktatu brzeskiego, którego zawarcie uważano za zdradę Austrii.
Wobec nastrojów w II Brygadzie, generał Zieliński zwołał odprawę dowódców oddziałów i służb w Nowych Mamajowcach. Zaproponował on rozbrojenie Polskiego Korpusu Posiłkowego, jako honorowe rozwiązanie w tej sytuacji. Odmiennego zdania byli młodsi oficerowie. Proponowano kilka rozwiązań, ostatecznie wybrano koncepcję przebicia się przez linię frontu, której autorem był kapitan Roman Górecki. Datę przejścia wyznaczono na noc z 15 na 16 lutego, a do opracowania planu wytypowano podpułkownika Żymierskiego i majora Zająca.
Aby dołączyć do polskich formacji w Rosji, oddziały II Brygady w rejonie Rarańczy przebiły się przez linię frontu. Za zgodą pułkownika Józefa Hallera operacją dowodził podpułkownik Michał Rola-Żymierski. Akcji próbowali przeszkodzić Austriacy, po rozbiciu kilku austro-węgierskich oddziałów, przez front przeszła jedynie część Polaków. Resztę żołnierzy PKP Austriacy otoczyli i aresztowali. Zatrzymanych początkowo umieszczono w Mamajowcach.
W Synówdzku oddziały austro-węgierskie i niemieckie otoczyły i rozbroiły 2. Pułk Ułanów.
Aresztowanych żołnierzy Polskiego Korpusu Posiłkowego przewieziono na Węgry i umieszczono w obozach internowania. Rozpoczęło się śledztwo mające na celu ustalanie winnych buntu. Do końca maja aktem oskarżenia objęto 115 osób. Zakończenie śledztwa spowodowało, że rozpoczęto proces likwidacji części obozów. Legionistów wcielano do armii austro-węgierskiej i wysłano na front włoski lub zwalniano do domu po uznaniu ich za niezdolnych do służby.
Z obozu internowania w Beniaminowie zwolniono cześć oficerów, który po złożeniu przysięgi mieli wstąpić w szeregi Polskiej Siły Zbrojnej. W tym samym czasie komendant POW, pułkownik Rydz-Śmigły nakazał oficerom, podoficerom i szeregowcom wstępowanie do PSZ lub POW, które w obliczu klęski Niemiec miały stanowić zalążek przyszłego Wojska Polskiego.
W Marmaros-Sziget rozpoczął się proces żołnierzy Polskiego Korpusu Posiłkowego oskarżonych o zbrodnię przeciwko sile zbrojnej Austro-Węgier, zbiorowy spisek i bunt, morderstwo austriackich żołnierzy oraz dezercję. Głównymi oskarżonymi byli kpt. Roman Górecki, mjr Włodzimierz Zagórski i ks. Józef Panaś. Domagano się kary śmierci dla 102 legionistów – obywateli Austro-Węgier i 20 lat ciężkiego więzienia dla 11 obywateli Królestwa Polskiego. Obrońcami legionistów byli adwokaci ze Lwowa i Przemyśla, między innymi Herman Lieberman.
Zlikwidowano obóz internowania w Szczypiornie. Legionistów przeniesiono do PSZ lub zwolniono.
W Marmaros-Sziget zakończono przesłuchiwanie oskarżonych legionistów, po trzech dniach rozpoczęło się postępowanie dowodowe.
Cesarz Karol I ogłosił abolicję wobec oskarżonych w procesie w Marmaros-Sziget legionistów.
Sąd w Marmaros-Sziget uniewinnił oskarżonych o zdradę i bunt żołnierzy Polskiego Korpusu Posiłkowego.