środa,
Rocznica wybuchu powstania listopadowego
29 listopada 1830 roku w Warszawie rozpoczął się zryw niepodległościowy skierowany przeciwko rosyjskiemu zaborcy.
„Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba!”
–– fragment mowy Piotra Wysockiego w Szkole Podchorążych, 29 listopada 1830 roku.
W 1824 roku do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie został skierowany Piotr Wysocki. W 1828 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika i nominację na instruktora musztry w macierzystej szkole. Zaangażował się w działalność tajnego związku niepodległościowego, zwanego Sprzysiężeniem Wysockiego. Organizacja stawiała sobie za cel wywołanie powstania zbrojnego i uwolnienie się od rządów rosyjskiego zaborcy. Latem 1830 roku wybuchły rewolucje we Francji i w Belgii, wydarzenia te wzmogły nastroje niepodległościowe w Królestwie Polskim. Car Mikołaj I zgodnie z postanowieniami Świętego Przymierza z 1815 roku planował wysłanie korpusu wojskowego przeciwko buntownikom, Warszawę obiegła wieść o możliwości użycia armii polskiej w planowanej interwencji. Ewentualność walki u boku zaborcy przeciw niedawnym towarzyszom broni z wojen napoleońskich wstrząsnęła polskimi patriotami.
23 listopada członkowie Sprzysiężenia Wysockiego otrzymali informację o ich dekonspiracji przed carską tajną policję. 29 listopada 1830 roku wieczorem Piotr Wysocki przyszedł do Szkoły Podchorążych i przerywając zajęcia z taktyki, poderwał podchorążych do powstania. Tej nocy warty w strategicznych punktach Warszawy mieli pełnić żołnierze 4. Pułku Piechoty Liniowej zwani Czwartakami, pośród których wielu było gorącymi patriotami. Zaatakowano Belweder w celu zabicia lub pojmania wielkiego księcia Konstantego pełniącego obowiązki gubernatora wojskowego Królestwa Polskiego, jednak znienawidzony carski namiestnik zdołał uciec w przebraniu kobiety. Powstańcy zdobyli Arsenał Królewski w Warszawie, wspierała ich ludność Warszawy.
Członkowie Sprzysiężenia Wysockiego uważali, że ich zadaniem było wzniecić powstanie, później władzę mieli przejąć bardziej doświadczeni oficerowie i politycy. Tymczasem starsi stopniem wojskowi zostali zaskoczeni buntem podchorążych, a wielu z nich było przerażonych wydarzeniami, które rozegrały się w Warszawie. Dominował wśród nich pogląd, że powstanie należy jak najszybciej zakończyć. Powstańcy w nocy z 29 na 30 listopada zastrzelili kilku polskich generałów. Pierwszy przywódca postania, generał Józef Chłopicki, początkowo kategorycznie odmówił dołączenia do zbuntowanych żołnierzy. Kiedy 3 grudnia przyjął zaproponowaną mu funkcję wodza naczelnego, nadal nie wierzył w możliwość powodzenia zrywu i usiłował pertraktować z carem.
W styczniu 1831 roku sejm podjął uchwałę o detronizacji Mikołaja I, car odpowiedział na to wysłaniem korpusu interwencyjnego. W lutym w granice Królestwa Polskiego wkroczyła licząca ponad sto tysięcy żołnierzy armia pod wodzą feldmarszałka Iwana Dybicza. Początkowo Polacy odnosili w walkach sukcesy. Punktem zwrotnym stała się bitwa pod Ostrołęką wygrana przez Rosjan 26 maja 1831 roku. Na początku września carscy żołnierze zajęli Warszawę. Twierdza w Zamościu, ostatni punkt oporu powstańców, poddała się 21 października.
Po upadku zrywu narodowego car Mikołaj I wprowadził wobec Polaków wiele represji. Konstytucję zastąpiono wprowadzonym przez zaborcę Statutem Organicznym, polską armię włączono do rosyjskiej, likwidacji uległy polski Sejm i samorządy oraz szkolnictwo wyższe. Z zamysłem sprawowania kontroli nad miastem, w Warszawie wzniesiono Cytadelę obsadzoną silnym garnizonem rosyjskim. Zintensyfikowano politykę rusyfikacji narodu polskiego. Represje nie ominęły nawet polskich dzieci, 23 marca 1831 roku Car Mikołaj I wydał haniebne polecenie wcielania do rosyjskiego wojska dzieci powstańców listopadowych. Chłopcy trafiali do tzw. szkół kantonistów w Imperium Rosyjskim, a następnie do rosyjskiej armii. Służba w carskim wojsku trwała 25 lat.
