sobota,
Jan III Sobieski
21 maja 1674 roku Jan Sobieski został wybrany na króla Polski.
„Nazwisko Sobieski należy do tych bardzo nielicznych nazwisk w historii Polski, które znane są szerszemu światu”
–– Norman Davies.
Jan Sobieski herbu Janina urodził się 17 sierpnia 1629 roku w Olesku, w rejonie Lwowa. Pochodził ze znamienitego rodu Sobieskich z Sobieszyna. Był prawnukiem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Otrzymał staranne wykształcenie, znał kilka języków obcych. Uczęszczał do Kolegium Nowodworskiego w Krakowie oraz studiował na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej. Po studiach zwiedził kraje Europy Zachodniej: Niemcy, Niderlandy, Francję, Anglię. Poznał tam wiele wybitnych osobistości. Interesował się wojskowością krajów europejskich.
Przeczytał wiele książek, Jego zainteresowania były bardzo wszechstronne, np. obok takich dziedzin jak matematyka i inżynieria interesował się też literaturą klasyczną oraz nowożytnymi dziełami wolnomyślicieli. U papieża uzyskał „licencyję do czytania ksiąg zakazanych”, dzięki czemu miał dostęp do literatury innowierczej. Kolekcjonował książki o tematyce geograficznej oraz mapy. Osobiście znał wielu uczonych.
Został zapamiętany przede wszystkim jako wojownik. Od 1649 roku brał udział w walkach z Kozakami. Został ciężko raniony w bitwie pod Beresteczkiem w 1651 roku. W czerwcu 1652 roku w bitwie pod Batohem jego rodzony brat dostał się do niewoli tatarskiej i został zamordowany wraz z kilkoma tysiącami polskich jeńców. Sobieski brał udział w niezliczonej ilości bitew i potyczek z wszystkimi wrogami Rzeczypospolitej.
21 maja 1674 roku Jan Sobieski został wybrany na króla Polski. Chciał zneutralizować Turków. Jesienią 1674 roku wznowił działania wojenne na froncie tureckim, jednak ostatecznie nie udało się zabezpieczyć Rzeczypospolitej przed zagrożeniem tureckim. Fiaskiem zakończyła się także tzw. polityka bałtycka Sobieskiego, która miała doprowadzić do bezpośredniej inkorporacji Prus Książęcych oraz zapewnić Polsce silną pozycję nad Bałtykiem.
„Venimus, vidimus et Deus vicit (Przybyliśmy, zobaczyliśmy i Bóg zwyciężył)”
–– Jan III Sobieski, list do papieża Innocentego XI.
W 1683 roku Turcja uderzyła na Austrię i po trzech miesiącach armia wielkiego wezyra Kara Mustafy obległa Wiedeń. Idące z odsieczą wojska Sobieskiego pokonały w osiem dni czterysta kilometrów. 12 września 1683 roku rozegrała się wielka bitwa pod Wiedniem, w której po szarży polskiej husarii Turcy zostali rozgromieni. Od tej pory Osmanie przestali stanowić zagrożenie dla chrześcijańskiej części Europy. Z tej okazji w dzień 12 września papież Innocenty XI ustanowił święto imienia Maryi. W pościgu za cofającymi się Turkami, 9 października 1683 roku pod Parkanami, Sobieski odniósł kolejne błyskotliwe zwycięstwo. Niestety wojna z Turcją nie przyniosła Rzeczypospolitej trwałych korzyści, a wzmocnienie pozycji Austrii w dłuższej perspektywie zakończyło się dla Polaków tragicznie.
Sobieski był znanym mecenasem kultury. Jako człowiek z wielkim doświadczeniem wojennym zreformował wojska Rzeczypospolitej. Dążył do wprowadzenia silnego i sprawnego rządu królewskiego oraz utworzenia w Polsce monarchii dziedzicznej. Jego działania napotykały na opór ze strony opozycji. Mimo podejmowanych prób zmian okres panowania Sobieskiego to dalsza degeneracja polskiego parlamentaryzmu. Jan III Sobieski zmarł 17 czerwca 1696 roku w Wilanowie.
