środa,
Dzień Solidarności i Wolności
Co roku 31 sierpnia obchodzimy polskie święto państwowe – Dzień Solidarności i Wolności. Przypada ono w rocznicę porozumień sierpniowych. W tym roku upływa już czterdzieści lat od pamiętnych wydarzeń w 1980 roku. Porozumienia sierpniowe były zakończeniem robotniczych fali protestów, na ich mocy władze PRL zgodziły się na szereg ustępstw, w tym na powołanie wolnych związków zawodowych. Symboliczna data święta to rocznica podpisania porozumienia w Gdańsku. Dzień Solidarności i Wolności ma upamiętnić wolnościowy zryw Polaków. Uważa się, że zapoczątkował on proces upadku komunizmu i wyzwolenia narodów Europy Środkowej i Wschodniej. Święto obchodzone jest od 2005 roku, 25. rocznicy wydarzeń sierpniowych.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej na polskie tereny w latach 1944–1945, władzę w Polsce przejęli komuniści. Wprowadzenie „władzy ludowej” stało się możliwe dzięki brutalnym metodom polegającym m.in. na bezwzględnym niszczeniu opozycji politycznej, represjom wobec żołnierzy podziemia niepodległościowego, biciu i znęcaniu się nad zatrzymanymi, wysyłaniu niepokornych do obozów pracy w głąb ZSRR. Rodzimych komunistów wspierały w tym sowieckie oddziały stacjonujące w Polsce, a nasz kraj stał się zależny od ZSRR. Pewną liczbę obywateli ZSRR skierowano do pracy w polskich instytucjach i wojsku. Byli to tzw. popi – pełniący obowiązki Polaków.
W późniejszych latach Polacy wiele razy występowali z protestami przeciwko komunistycznej władzy i sytuacji gospodarczej w kraju. Najbardziej znane spośród nich to krwawo stłumione przez wojsko i milicję Poznański Czerwiec 1956 i Grudzień 1970 na Wybrzeżu oraz brutalnie spacyfikowane wystąpienia robotnicze w Radomiu w 1976 roku. W lipcu 1980 roku przez cały kraj przetoczyły się strajki spowodowane podwyżkami cen towarów wprowadzonymi przez rząd. 14 sierpnia 1980 roku rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Był to początek kolejnej fali protestów robotniczych na terenie całej Polski. W Gdańsku powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Ogłosił on listę 21 postulatów. Nie dotyczyły one tylko kwestii ekonomicznych i przez to były trudne do przyjęcia w całości przez partyjnych dygnitarzy. Jednym z postulatów była akceptacja przez władze niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych.
Zasięg sierpniowych strajków był zbyt duży, aby można je było stłumić w ten sam sposób, jak wcześniej. Partia została zmuszona do negocjacji. Efektem rozmów było podpisanie porozumień sierpniowych. Władze PRL zgodziły się na postulaty strajkujących. Wydarzenia te stanowiły ważny krok na drodze ku transformacji ustrojowej. Najbardziej przełomowy element porozumień sierpniowych to zgoda władz PRL na utworzenie nowych, samorządnych związków zawodowych. 17 września 1980 roku w Gdańsku powołano ogólnopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
„Solidarność” stała się masowym ruchem o charakterze społeczno-niepodległościowym liczącym dziesięć milionów członków. Komuniści tracili władzę nad życiem społecznym w kraju. Przez wiele miesięcy partyjni przywódcy z Warszawy byli poddani presji władz ZSRR, które domagały się przywrócenia w Polsce komunistycznego porządku. 13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny. „Solidarność” została zdelegalizowana, a jej przywódców internowano. Oddziały ZOMO otrzymały rozkaz pacyfikacji strajkujących zakładów pracy. Były ofiary śmiertelne.
W okresie polskiego stanu wojennego i później w ZSRR zaszły duże zmiany. Zmarł partyjny przywódca Leonid Breżniew, śmierć dotknęła także jego następców, Jurija Andropowa i Konstantina Czernienkę. Władzę przejął przedstawiciel młodego pokolenia działaczy partyjnych Michaił Gorbaczow. Rozpoczęła się tzw. pieriestrojka. Reformy w ZSRR zostały wymuszone przez kryzys ekonomiczny. Zmiany polityki wewnętrznej objęły także zależne państwa.
W sierpniu 1988 roku minister spraw wewnętrznych Czesław Kiszczak jako reprezentant PZPR wyraził gotowość do podjęcia rozmów z opozycją. Odbyło się wiele rozmów między opozycją a przedstawicielami władzy. Po przygotowaniu właściwego gruntu w dniach od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku odbyły się obrady Okrągłego Stołu. Ich efektem były m.in. zmiana ordynacji wyborczej, przywrócenie Senatu oraz decyzja o przeprowadzeniu nowych wyborów parlamentarnych. Wybory do Sejmu nie były całkowicie wolne, ustalono, że 65% mandatów przypadnie dotychczasowym prorządowym partiom. Wyniki wyborów były zaskakujące dla obu stron i stanowiły spektakularną porażkę przedstawicieli władzy, opozycja zdobyła 100% możliwych do obsadzenia miejsc. Rozpoczął się ostatni etap drogi, którego końcem była wolna Polska.
