wtorek,
Władysław Anders
Władysław Albert Anders urodził się 11 sierpnia 1892 w Błoniu, w okolicach Kutna, na terenie ówczesnego zaboru rosyjskiego. Jego rodzina wywodziła się z Inflant. Jako osiemnastolatek odbył służbę wojskową, był słuchaczem kawaleryjskiej szkoły oficerów rezerwy. Po przejściu do rezerwy studiował na Politechnice w Rydze, do wybuchu pierwszej wojny światowej ukończył sześć semestrów. W 1914 roku otrzymał przydział do 3. Noworosyjskiego Pułku Dragonów, dowodził szwadronem. Podczas walk trzykrotnie został rannych, za zasługi bojowe otrzymał jedno z najwyższych rosyjskich odznaczeń wojskowych – Krzyż Świętego Jerzego. Odbył skrócony kurs Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Po rewolucji lutowej brał udział w formowaniu I Korpusu Polskiego.
W 1918 roku wstąpił do odradzającego się Wojska Polskiego. Był szefem sztabu Armii Wielkopolskiej podczas powstania wielkopolskiego. Dowodził 15. Pułkiem Ułanów Poznańskich w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Jako wyróżniający się oficer za postawę podczas walk z bolszewikami z rąk marszałka Józefa Piłsudskiego otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari. W 1921 roku został skierowany na studia w Ecole Superieure de Guerre (Wyższej Szkole Wojenne) w Paryżu. Po powrocie do kraju otrzymał awans do stopnia pułkownika. W 1934 roku uzyskał stopień generała brygady.
Na początku kampanii wrześniowej dowodził Nowogródzką Brygadą Kawalerii, od 12 września stał na czele Grupy Operacyjnej Kawalerii swojego imienia. Podczas próby przebicia się na Węgry został dwukrotnie ranny i zatrzymany przez Sowietów. Na początku 1940 roku po wyleczeniu ran został przewieziony do Moskwy i umieszczony w centralnym więzieniu NKWD na Łubiance. Był wielokrotnie przesłuchiwany i bezskutecznie namawiany do wstąpienia w szeregi Armii Czerwonej.
Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku podpisano dokument przywracający stosunki dyplomatyczne między Polską a ZSRR. Zawarty układ przewidywał anulowanie paktu Ribbentrop-Mołotow, przywrócenie stosunków dyplomatycznych pomiędzy obydwoma krajami, budowę armii polskiej w ZSRR oraz gwarantował tzw. amnestię dla obywateli polskich więzionych na terenie Rosji Sowieckiej w więzieniach śledczych, obozach NKWD i łagrach. Dowódcą polskiej armii został generał dywizji Władysław Anders, stąd polskie oddziały sformowane w ZSRR często nazywane są Armią Andersa.
Zgoda na formowanie polskich jednostek wynikała z fatalnej dla wojsk Stalina sytuacji na froncie. Po jej częściowej poprawie strona sowiecka zaczęła się wycofywać z wcześniejszych porozumień. Armia Andersa została ewakuowana z Krasnowodska przez Morze Kaspijskie do Pahlavi w Iranie. Latem 1943 roku w północnym Iraku z jednostek Armii Polskiej na Wschodzie powstał 2 Korpus Polski, a jego dowództwo objął generał Anders. Oddziały tej formacji brały udział w walkach we Włoszech, m.in. pod Monte Cassino oraz bitwach o Ankonę i Bolonię. W okresie od 26 lutego do 27 maja 1945 roku Władysław Anders sprawował obowiązki Naczelnego Wodza w zastępstwie przebywającego w niewoli generała Tadeusza Bora-Komorowskiego.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. Jesienią 1946 roku został Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i Naczelnym Wodzem. Zajmował się organizowaniem odpowiednich warunków bytowych dla swoich żołnierzy i innych Polaków, którzy pozostali poza granicami kraju. Uczestniczył w kampanii na rzecz uwolnienia Polaków osadzonych w łagrach. Aktywnie działał politycznie, jednak z biegiem czasu znaczenie polskiej emigracji politycznej systematycznie spadało i pełnione przez niego funkcje miały wymiar głównie symboliczny. Zmarł 12 maja 1970 roku w Londynie, dokładnie w 26. rocznicę bitwy pod Monte Cassino. Zgodnie z jego wolą został pochowany u boku swoich żołnierzy na cmentarzu w Monte Cassino. We wrześniu 1946 roku znalazł się pośród 76 oficerów pozbawionych obywatelstwa polskiego przez władze komunistyczne. Na tej liście znaleźli się m.in. generałowie: Masny, Maczek, Kopański i Chruściel. Generałowi Andersowi obywatelstwo przywrócono dopiero w marcu 1989 roku.
