sobota,
Teofil Budzanowski
Dziś mija rocznica śmierci polskiego pedagoga i nauczyciela, posła na Sejm II Rzeczypospolitej, oficera Armii Krajowej, uczestnika powstania warszawskiego.
Teofil Budzanowski urodził się 10 grudnia 1894 roku w Rypinie. W rodzinnym mieście ukończył szkołę powszechną. W 1905 roku uczestniczył w strajku szkolnym. W 1913 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie i podjął pracę jako nauczyciel w wiejskich szkołach. W okresie pierwszej wojny światowej działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, a następnie był żołnierzem 6. Pułku Piechoty Legionów. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był instruktorem werbunkowym w powiecie Rypin, a później referentem oświatowym 6. Pułku Piechoty Legionów.
W latach 1921–1938 był nauczycielem w szkołach średnich w Rypinie, Grodnie, Łomży i Białymstoku. W 1928 roku uzyskał dyplom nauczyciela na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. 1 września 1931 roku uzyskał stopień podporucznika rezerwy piechoty. Działał w Polskim Stronnictwie Ludowym „Wyzwolenie”, a następnie w Polskiej Partii Socjalistycznej. Od 1938 roku był posłem ziemi grodzieńskiej w Sejmie V kadencji.
W trakcie kampanii wrześniowej był oficerem w dyspozycji Dowództwa Okręgu Korpusu nr III, a następnie trafił do Grupy Operacyjnej „Grodno”. Od listopada działał w konspiracji, początkowo w Wojskowej Organizacji Polskiej, a później w Związku Walki Zbrojnej. Był pierwszym dowódcą 4 kompanii V Zgrupowania Rejonu 2 Obwodu Śródmieście Armii Krajowej. W połowie 1943 roku został mianowany zastępcą dowódcy Zgrupowania. Wykładał w Szkole Podchorążych Piechoty. Kierował nauczaniem na terenie Warszawy-Południe i prowadził tajne komplety.
Podczas powstania warszawskiego początkowo walczył w Śródmieściu. Był zastępcą dowódcy V Zgrupowania „Siekiera”, a następnie dowódcą 4 kompanii Zgrupowania. 8 sierpnia przeszedł na Górny Czerniaków do Zgrupowania „Kryska”. Dowodził odcinkiem „Tum”. 12 września kapitan Zygmunt Netzer „Kryska” został ciężko zraniony, a Teofil Budzanowski przejął obowiązki dowódcy Zgrupowania. Dwa dni później Budzanowski odniósł w walce ciężkie rany i trafił do powstańczego szpitala. 18 września otrzymał Order Virtuti Militari. Po upadku Czerniakowa został przeniesiony do znajdującego się pod kontrolą Niemców Szpitala Wolskiego. Po kapitulacji razem z innymi rannymi został wywieziony do zaadoptowanego na cele szpitalne gmachu Państwowej Szkoły Rolniczej w Pszczelinie pod Brwinowem.
Po zakończeniu wojny powrócił do pracy w szkole, początkowo w Tomaszowie Mazowieckim, a od roku 1947 jako dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Po aresztowaniu przez komunistyczne służby w 1950 roku pozbawiono go stanowiska i przeniesiono do innej szkoły na etat nauczyciela. W 1957 roku został zrehabilitowany i przywrócony na poprzednie stanowisko. Dyrektorem I Liceum im. Bolesława Chrobrego był aż do śmierci. Za działalność w szkolnictwie otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury oraz Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego. Teofil Budzanowski zmarł 5 marca 1959 roku w Piotrkowie Trybunalskim.
