wtorek,
Operacja lotnicza „Weller 26”
W nocy z 4 na 5 maja 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 26” w okupowanej Polsce wylądowało sześciu cichociemnych. Byli to podporucznik Adam Dąbrowski „Puti”, podporucznik Adam Krasiński „Szczur”, podporucznik Andrzej Prus-Bogusławski „Pancerz”, kapitan Jan Walter „Cyrkiel”, porucznik Alfred Whitehead „Dolina 2” oraz podporucznik Józef Zając „Kolanko”. Cichociemni przylecieli na pokładzie samolotu Liberator BZ-965 „S” ze 1586. Eskadry PAF. Załogą dowodził major nawigator Józef Gryglewicz. Start maszyny nastąpił z lotniska Campo Casale niedaleko Brindisi. Skoczków odebrała placówka odbiorcza „Szczur” w okolicach miejscowości Wola Gałęzowska na Lubelszczyźnie. Zrzut osłaniał oddział partyzancki AK dowodzony pod dowództwem podporucznika Aleksandra Sarkisowa.
Adam Dąbrowski (1921–1944)
Urodził się w Czerniowcach. W 1939 roku był uczniem Gimnazjum i Liceum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi. Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. 21 września 1939 roku przeszedł do Rumunii. W listopadzie dotarł do Francji i wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Jako żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich w maju 1940 roku został wysłany do Norwegii. Walczył w bitwie o Narwik. W połowie czerwca jego jednostkę przetransportowano do Bretanii, gdzie brała udział w ciężkich walkach z Niemcami. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii.
Z żołnierzy z Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, którzy dotarli na wyspy brytyjskie, sformowano 1 Batalion Strzelców Podhalańskich w składzie 1. Dywizji Pancernej. W 1942 roku Adam Dąbrowski trafił do Szkoły Podchorążych Piechoty. Odbył kurs motorowy i staż w jednostkach brytyjskich. W 1943 roku zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu, w nocy z 4 na 5 maja 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski. Po skoku został przypadkowo ranny, przez pewien czas był leczony w Warszawie. Po wybuchu powstania warszawskiego służył w stopniu podporucznika jako dowódca 3 plutonu w oddziale osłonowym Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa Armii Krajowej. Zginął 4 września 1944 roku zasypany w gmachu PKO po niemieckim bombardowaniu.
Adam Krasiński (1921–1945)
Pochodził z Warszawy. Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. W styczniu 1940 roku dotarł do Francji. Służył w szwadronie ciężkich karabinów maszynowych 24. Pułku Ułanów w składzie 10. Brygady Kawalerii Pancernej. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie nadal był żołnierzem macierzystej jednostki. W 1941 roku zdał egzamin dojrzałości. Po ukończeniu kursu Szkoły Podchorążych zgłosił się do służby w kraju. Przeszedł szkolenie ze specjalnością w dywersji oraz broni pancernej.
Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do Inspektoratu Zachodniego Okręgu Polesie AK. Dowodził plutonem, a następnie kompanią szkolną w 82. Pułku Piechoty 30. Dywizji Piechoty AK. Po wkroczeniu Armii Czerwonej jego jednostka ruszyła na pomoc walczącej Warszawie, jednak w połowie sierpnia została rozbrojona przez wojska NKWD. Zdołał zbiec z transportu na wschód, ale wkrótce ponownie został zatrzymany. Na początku 1945 roku wywieziono go w głąb ZSRR. Został zamordowany w czerwcu 1945 roku w sowieckim łagrze w Reszotach w Kraju Krasnojarskim.
Andrzej Prus-Bogusławski (1919–2006)
Przyszedł na świat w Lublinie. Podczas kampanii wrześniowej służył jako dowódca plutonu 1. Pułku Ułanów Krechowieckich Suwalskiej Brygady Kawalerii w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Walczył m.in. w bitwie pod Olszewem, po której znalazł się w grupie żołnierzy na własną rękę przebijających się w kierunku Wołkowyska. Po dotarciu na miejsce oddział ten dołączył do Rezerwowej Brygady Kawalerii pułkownika Edmunda Heldut-Tarnasiewicza. W obliczu beznadziejnej sytuacji po wkroczeniu Sowietów, 23 września na rozkaz dowódcy brygady jego jednostka przeszła na Litwę. Po ucieczce z obozu internowania usiłował przedostać się do polskich oddziałów na Zachodzie. Dotarł do Norwegii, jednak byli już tam Niemcy. Do Wielkiej Brytanii dotarł dopiero pod koniec 1941 roku.
Służył 24. Pułku Ułanów 10. Brygady Kawalerii Pancernej. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie ze specjalnością w broni pancernej i dywersji. 15 grudnia 1943 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej. W ramach operacji „Weller 26” został przerzucony do okupowanej Polski. Po standardowej aklimatyzacji do życia w warunkach okupacji otrzymał przydział na stanowisko instruktora broni pancernej Oddziału III Komendy Okręgu Lublin AK. W szeregach 8. Pułku Piechoty Legionów AK brał udział w akcji „Burza”. Za zasługi bojowe otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Po wkroczeniu Armii Czerwonej zamieszkał w Lublinie pod fałszywym nazwiskiem. Pracował w oddziale Polskiego Radia w Lublinie. W sierpniu 1945 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie nadal pracował w Polskim Radiu. Miesiąc później ujawnił się przed komunistycznymi władzami i wrócił do własnego nazwiska. Od 1981 roku mieszkał we Francji.
Jan Walter (1904–1976)
Urodził się w Kielcach. Jako uczeń Łukowskiej Szkoły Handlowej ochotniczo brał udział w walkach z bolszewikami. Ukończył studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Podczas kampanii wrześniowej służył jako instruktor szkolenia saperskiego dla dywersji pozafrontowej w Oddziale II Sztabu Naczelnego Wodza. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską, a następnie dotarł do Francji. Otrzymał przydział do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich i walczył w kampanii norweskiej, pod Narvikiem dowodził plutonem pionierów. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie został skierowany do 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich 1 Brygady Strzelców. Początkowo był adiutantem dowódcy batalionu, później dowodził plutonem pionierów.
Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie ze specjalnością w wywiadzie w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej. W okupowanej Polsce otrzymał przydział na stanowisko szefa służb saperskich Oddziału III Operacyjnego Komendy Okręgu Lublin AK. Po wkroczeniu Sowietów pozostał w konspiracji. 20 października 1945 roku został przypadkowo aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Przez miesiąc był więziony na Zamku Lubelskim. W listopadzie 1945 roku wywieziono go w głąb ZSRR, przebywał w łagrach w obwodzie nowogrodzkim i w okolicach Swierdłowska. Pod koniec 1947 roku wrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie, gdzie mieszkał do końca życia.
Alfred Whitehead (1912–1984)
Przyszedł na świat w Markach pod Warszawą. Był synem współwłaściciela przędzalni wełny angielskiego lekarza Charlesa Whiteheada i Eleonory Wedel, córki właściciela fabryki czekolady. Zdobył dyplom magistra nauk ekonomicznych w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Przed wybuchem drugiej wojny światowej pracował w przędzalni ojca. W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany. W szeregach 2 Szwadronu Pionierów walczył w kampanii wrześniowej. W październiku przeszedł na Węgry i został internowany. Po ucieczce w listopadzie dotarł do Francji. Brał udział w kampanii francuskiej. Po klęsce Francji trafił do Wielkiej Brytanii. Służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej.
Zgłosił się do służby w kraju. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział na stanowisko oficera do spraw zleceń komendanta Okręgu Henryka Krajewskiego „Trzaski” w Okręgu Polesie Armii Krajowej. Wkrótce po reorganizacji w Okręgu został oficerem operacyjnym i informacyjnym 30 Dywizji Piechoty AK. W sierpniu 1944 roku 30 Dywizja ruszyła na odsiecz walczącej Warszawie. W połowie sierpnia polska jednostka została rozbrojona przez oddziały Armii Czerwonej. Whitehead zdołał uniknąć zatrzymania, jednak wkrótce został aresztowany przez NKWD. Trafił do łagru w Riazaniu. Pod koniec 1947 roku został zwolniony. W 1948 roku uciekł do Wielkiej Brytanii. W 1981 roku wrócił do Polski. Zmarł 22 marca 1984 roku w Zakopanem.
Józef Zając (1902–1968)
Pochodził z Gorlic. W 1919 roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Otrzymał przydział do 1. Pułku Strzelców Podhalańskich. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 roku został zdemobilizowany. W okresie międzywojennym mieszkał w kilku miejscowościach. W 1939 roku pracował jako rachmistrz w Wydziale Powiatowej Rachuby Starostwa w Kopyczyńcach. Po wybuchu wojny pracował jako urzędnik. 18 września przeszedł do Rumunii. Przedostał się do Francji i dołączył do formowanych jednostek Wojska Polskiego. Walczył w kampanii francuskiej w szeregach 3. Pułku Grenadierów Śląskich 1. Dywizji Grenadierów. W pobliżu granicy szwajcarskiej dostał się do niewoli. Podczas pobytu w niemieckich obozach jenieckich zachorował na płuca. Został przeniesiony do szpitala. Latem 1942 roku zdołał uciec i przedostać się do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 1. Pułku Rozpoznawczego 1. Dywizji Pancernej. Rok później zgłosił się do służby w kraju. Przeszedł przeszkolenie, m.in. w dywersji, minerstwie, łączności, elektrotechnice i broni pancernej.
Po przerzucie do okupowanej Polski służył w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej. Później walczył w powstaniu warszawskim. Brał udział w ataku na gmach PAST-y. 5 sierpnia objął stanowisko zastępcy dowódcy kompanii w batalionie „Kiliński”. Brał udział w wielu zaciętych walkach w rejonie Śródmieścia. Wyróżniał się odwagą i umiejętnościami dowódczymi. 1 października otrzymał awans do stopnia porucznika. Po kapitulacji powstania trafił do niewoli. Przebywał w kilku obozach jenieckich. 2 maja 1945 roku został uwolniony przez wojska brytyjskie. Po tygodniu zameldował się w Londynie. Pracował w Głównej Komisji Weryfikacyjnej Armii Krajowej. Po demobilizacji zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Działał w środowiskach kombatanckich. Zmarł 9 października 1968 roku w Londynie.
