piątek,
Operacja lotnicza „Tile”
W nocy z 13 na 14 marca 1943 roku w ramach operacji lotniczej „Tile” w okupowanej Polsce wylądowała kolejna ekipa cichociemnych. Byli to porucznik Oskar Farenholc „Sum”, porucznik Janusz Prądzyński „Trzy”, podporucznik Jan Rostworowski „Mat” oraz podporucznik Edwin Scheller-Czarny „Fordon”. Skoczkowie przybyli na pokładzie samolotu Halifax DT-725 „J” ze 138. Dywizjonu RAF, który wystartował z lotniska RAF Tempsford położonego 75 kilometrów na północ od centrum Londynu. Dowódcą załogi samolotu był porucznik nawigator Karol Gębik. Spadochroniarzy przyjęła placówka odbiorcza „Olcha” położona niecałe dziesięć kilometrów od Kielc. Przybysze z Anglii przerzucili znacznie ilości pieniędzy na potrzeby polskiego podziemia. Podczas operacji zrzucono także sześć zasobników oraz dwie paczki.
Oskar Farenholc (1918–1944)
Przyszedł na świat w Kijowie. Ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. W 1937 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął służbę wojskową w Szkole Podchorążych Artylerii w Zambrowie, a następnie w Szkole Podchorążych Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie koło Brześcia nad Bugiem. Podczas kampanii wrześniowej służył w Centrum Wyszkolenia Artylerii. Pod koniec 1939 roku przeszedł na Węgry, a następnie dotarł do Francji. Służył w ośrodku artylerii przeciwlotniczej w Saint-Nazaire. Po klęsce Francuzów został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 1. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej. Zgłosił się do służby w kraju i odbył szkolenie w zakresie wywiadu w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej.
Po wylądowaniu w okupowanej Polsce i standardowej aklimatyzacji otrzymał przydział do wywiadu ofensywnego Oddziału II Komendy Głównej AK. Był oficerem referatu „Zachód”. Początkowo kierował śląską ekspozyturą wywiadowczą, jesienią przeniesiono go do ekspozytury „Lombard”. 6 października 1943 roku został ranny w przypadkowej strzelaninie w alei Szucha w Warszawie. Został zatrzymany przez służbę bezpieczeństwa SS z kilkoma kompletami fałszywych dokumentów. W śledztwie podawał się za brytyjskiego agenta wywiadu. Prawdopodobnie w lipcu 1944 roku wywieziono go ostatnim transportem z Pawiaka do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Groß-Rosen. Jego dalsze losy pozostają nieznane.
Janusz Prądzyński (1911–1963)
Pochodził z Kalisza. W rodzinnym mieście ukończył Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu. W 1930 roku zdał egzamin dojrzałości i podjął pracę w Centralnej Agencji Prasowej. Odbył trzyletni kurs w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. W ramach służby wojskowej ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Po przejściu do cywila pracował jako dziennikarz. Podczas kampanii wrześniowej służył w 3. Pułku Szwoleżerów, a następnie w 101. Pułku Ułanów. Dowodził plutonem karabinów maszynowych. Dostał się do sowieckiej niewoli, jednak szybko zdołał zbiec. Pod koniec listopada przeszedł na Słowację, gdzie został zatrzymany przez miejscowe władze. Po ucieczce z aresztu dotarł do Francji i dołączył do formowanych tam polskich oddziałów. Otrzymał przydział do 10. Brygady Kawalerii Pancernej. Po klęsce Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w kraju.
W okupowanej Polsce po miesięcznej aklimatyzacji do życia w warunkach okupacyjnych otrzymał przydział do Ekspozytury „Lombard” Wydziału Wywiadu Ofensywnego „Stragan” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej AK. Objął stanowisko inspektora sieci wywiadowczych w ekspozyturze. Jego podwładni zdobyli m.in. projekty prototypów nowych czołgów Pantera i broni przeciwpancernej Panzerfaust oraz zlokalizowali fabryki samolotów Focke-Wulf. Uczestniczył w powstaniu warszawskim. Walczył w południowym Śródmieściu jako adiutant dowódcy Batalionu „Golski”. Po kapitulacji wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Pracował w wywiadzie Armii Krajowej do rozwiązania tej organizacji. Jesienią 1945 roku podjął pracę jako dziennikarz w Polskiej Agencji Prasowej. W 1958 roku przeszedł na rentę. Zmarł 31 marca 1963 roku w Płocku.
Jan Rostworowski (1915-1944)
Jan Maria Józef Rostworowski urodził się w Lublinie. Pochodził z ziemiańskiej rodziny. W 1934 roku zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Równolegle pracował jako dziennikarz w koncernie prasowym „ABC”. Była to jego pasja i jednocześnie konieczność życiowa, ponieważ po śmierci ojca musiał sam zapewnić sobie utrzymanie. Mimo że na bieżąco zaliczał egzaminy, po dwóch latach przerwał studia i wyjechał jako korespondent prasowy do Berlina. Nie podobały mu się stosunki panujące w Niemczech, prowadził liczne spory z niemieckimi dziennikarzami o przekonaniach nazistowskich. Groziło to odmówieniem akredytacji, w 1938 roku został korespondentem „Wieczoru Warszawskiego” w Rzymie. Jego teksty były bardzo cenione, trafnie analizował złożoną sytuację w Europie pod koniec lat trzydziestych i potrafił swoje wnioski przekazywać w atrakcyjnej formie.
Wybuch wojny zastał go w Bazylei. Próbował przedostać się do Polski, jednak kiedy dotarł do Bukaresztu, zdał sobie sprawę, że kampania wrześniowa jest przegrana i ruszył tą samą trasą w powrotną drogę. Jeszcze we wrześniu 1939 roku zameldował się we Francji. Skierowano go do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan. Po ukończeniu kursu otrzymał przydział do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Razem ze swoją jednostką walczył w kampanii norweskiej. Za bohaterską postawę pod Narvikiem otrzymał Krzyż Walecznych. 18 czerwca Brygada wróciła do Francji, jednak Niemcy już wtedy byli w Paryżu. Po upadku Francji znalazł się w Andorze, gdzie w tajnej placówce przerzutowej zajmował się organizowaniem ewakuacji polskich żołnierzy z terenu Francji do Hiszpanii. Latem 1941 roku udał się do Wielkiej Brytanii. Służył w 1. Batalionie Strzelców Podhalańskich 1. Brygady Strzelców. Jego batalion kontynuował tradycje Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, Rostworowski spotkał tam wielu kolegów spod Narviku. Zgłosił się do służby w kraju i odbył przeszkolenie w zakresie wywiadu.
Po przerzucie do okupowanej Polski i odbyciu aklimatyzacji do życia w okupowanym kraju w Warszawie otrzymał przydział do Referatu „Zachód” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej. Zajmował się wywiadem ofensywnym, swoje zadania wykonywał m.in. m.in. w Berlinie i Monachium. 6 czerwca 1943 roku w rejonie Monachium został aresztowany przez niemiecki kontrwywiad. Przeszedł brutalne śledztwo. Wiosną 1944 roku trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Groß-Rosen. Rozpoczął działalność w konspiracji obozowej. Latem 1944 roku został przeniesiony do karnej kompanii. Pracował w kamieniołomach w strasznych warunkach, zachorował na zapalenie płuc. Zginął 22 września 1944 roku zamęczony przez blokowego więźnia Straffkommando.
Edwin Scheller (1919–1999)
Pochodził z Wielkopolski. W 1939 roku zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum i Liceum im. Marszałka J. Piłsudskiego w Bydgoszczy. Latem tego roku przydzielony do Junackich Hufców Pracy budował umocnienia obronne nad Narwią. 3 września 1939 roku brał udział w walkach z niemieckimi dywersantami w Bydgoszczy. Później ochotniczo wstąpił do 62. Pułku Piechoty. Walczył m.in. nad Bzurą i w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy z lekką raną nogi trafił do szpitala. Po miesiącu został skierowany do przejściowego obozu jenieckiego, skąd zdołał zbiec. Pod koniec 1939 roku przeszedł na Węgry, a następnie dotarł do Francji. Służył w 5. Pułku Strzelców Pieszych. Po klęsce Francuzów został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 1. Brygady Strzelców. W 1941 roku ukończył szkołę podchorążych. W 1942 roku zgłosił się do służby w kraju. Przeszedł odpowiednie przeszkolenie, był przygotowywany do pracy w wywiadzie. 29 grudnia 1942 roku został zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej.
W okupowanej Polsce otrzymał przydział do pracy w referacie centralnym i kolejowym Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej. Oddział II zajmował się wywiadem. W 1943 roku oddelegowano go na stanowisko zastępcy kierownika szefa ekspozytury wywiadu w Lublinie. 15 lutego 1944 roku został aresztowany przez lubelskie gestapo. Został poddany brutalnemu śledztwu. Po trzech miesiącach z rąk gestapo wykupiła go narzeczona wspierana przez dowództwo Armii Krajowej. Po tygodniach tortur bardzo długo dochodził do zdrowia. Podczas powstania warszawskiego mieszkał w Piasecznie, zajmował się gromadzeniem środków medycznych dla walczącej stolicy. Po upadku powstania mieszkał w Piotrkowie Trybunalskim. Po rozwiązaniu Armii Krajowej zaangażował się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Zorganizował grupę dywersyjno-rozpoznawczą w Bydgoszczy. Wczesną jesienią 1945 roku został aresztowany przez komunistyczne służby, jednak zwolniono go po kilku dniach. Po zatrzymaniu w dniu 17 listopada przebywał w areszcie do 7 czerwca 1946 roku. Jego ciężarną żonę aresztowano w tym samym dniu, podczas brutalnego śledztwa kobieta poroniła.
Po opuszczeniu więzienia zamieszkał w Szczecinie. Podjął studia w szczecińskiej filii Akademii Handlowej w Poznaniu. Był szykanowany przez miejscowe komunistyczne władze i długo nie mógł znaleźć pracy. Po ukończeniu studiów przez kilka lat mieszkał w Inowrocławiu. W latach sześćdziesiątych pracował w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego. W 1968 roku na krótko oddelegowano go do Indii, gdzie zajmował się projektowaniem urządzeń portowych i stoczniowych. W 1980 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł 1 lutego 1999 roku w Szczecinie.
