Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Józef Polak

sobota,

Józef Polak

„Pewnego dnia (...) spotkałem na ulicy osobę z niezwykłą powierzchownością. Był to młody mężczyzna z twarzą starego człowieka. Miał źle ostrzyżoną brodę, okulary na bakier i palto krótsze od surduta (...) Oryginał ten nie przywitawszy się rzekł: Niech pan napisze, że trzeba by u nas założyć pismo higieniczne. Bo u nas i nie żyją podług higieny, i nie znają higieny, i wcale się o nią nie troszczą. Mówiąc to nie patrzył na mnie, potem kiwnął głową i poszedł dalej machając każdą ręką i każdą nogą w inny sposób. W kilka zaś miesięcy później ukazało się czasopismo higieniczne Zdrowie”

— Bolesław Prus.

11 grudnia 1857 w Równem na Wołyniu urodził się Józef Polak – lekarz, publicysta, społecznik, człowiek o wielkim sercu i żelaznej woli. Zasłużył się szczególnie w dziedzinie propagowania zasad higieny na ziemiach polskich.

W latach 1874-1880 studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, pochodził z ubogiej rodziny i musiał utrzymywać się głównie z korepetycji. Po studiach podjął pracę w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie.

W 1885 roku samodzielnie założył czasopismo „Zdrowie”. Dla młodego przybysza z prowincji było to duże wyzwanie, carskie władze i cenzura wszędzie doszukiwały się „polskiej intrygi”. Wydawnictwo zajmowało się tematyką profilaktyki prozdrowotnej i higieną. Pismo ukierunkowane było na ludzi wykształconych, ale w artykułach zwracano uwagę na fatalną sytuację higieniczną najbiedniejszych mieszkańców Warszawy.

„Z brudów jednostek składają się brudy społeczne, z chorób jednostek powstają epidemie. Nie dość samemu mieć wannę własną, trzeba myśleć o kąpielach dla ludzi ubogich, nie dość mieć zdrowe mieszkanie, trzeba starać się o budowę zdrowych mieszkań dla klasy uboższej; nie dość rozumieć znaczenie higieny i umieć ochraniać własne zdrowie; trzeba uczyć i innych”

–– Józef Polak.

Doktor Polak samotnie prowadził swoją redakcję w służbowym przyszpitalnym mieszkaniu, ale z czasem został doceniony i współpracę z pismem nawiązały autorytety ze wszystkich zaborów. Autorzy, powołując się na własne obserwacje oraz dane statystyczne z Europy i Polski opracowali prosty i tani program uzdrowienia sytuacji higienicznej ludności. Proponowali przestrzeganie nieskomplikowanych zasad, m.in. utrzymywanie czystości w otoczeniu, wietrzenie mieszkań, dbałość o czystość wody pitnej itp. Współcześnie ciężko uwierzyć w fatalny stan higieny polskiego społeczeństwa w dziewiętnastym wieku, jednak zawsze można przytoczyć statystyki. W Warszawie ówcześnie co piąty zgon następował z powodu chorób zakaźnych, które rozpowszechniały się w wyniku braku higieny, ponad połowę zmarłych stanowiły dzieci w wieku poniżej pięciu lat.

Czasami efektem ubocznym publikowanych danych były problemy z carskimi cenzorami, np. statystyki porównawcze zgonów na ospę w krajach, gdzie obowiązywały szczepienia i pozostałych państw, w fatalnym świetle stawiały Rosję.

Czasopismo stało się nie tylko punktem skupienia ruchu prozdrowotnego na ziemiach polskich, ale także inkubatorem kolejnych śmiałych inicjatyw. Następnym pomysłem Józefa Polaka było zorganizowanie w Warszawie wystawy higienicznej. Bolesław Prus wsparł przedsięwzięcie swoimi felietonami, jednak wielu traktowało ten projekt jako niemożliwe do wykonania szaleństwo.

W maju 1887 roku na placu Ujazdowskim stanęło miasteczko Hygeopol. Tłumnie przybyli na I Wystawę Higieniczną warszawiacy mogli zwiedzić m.in. przedszkole urządzone zgodnie z zasadami tzw. ogródka freblowskiego, szkołę z modelem sali gimnastycznej, wzorcowe sale dla chorych dzieci. Zainteresowaniem cieszyła się wystawa kanalizacji i wodociągów, w tym parterowy domek z modelowo wykonaną kanalizacją. Wystawie towarzyszyły stoiska reklamowe przedsiębiorstw związanych z branżą higieniczną.

I Wystawa Higieniczna była wielkim i nowatorskim wydarzeniem, podobne imprezy wcześniej odbyły się tylko w Berlinie, Londynie i Brukseli. Przedsięwzięcie powtórzono z jeszcze większym rozmachem w 1896 roku.

Działalność środowiska związanego z doktorem Polakiem stworzyła dobre podstawy do powołania nowej organizacji społecznej, pomysł utworzenia Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego zyskał duże poparcie warszawskiej inteligencji. Carskie władze uznały, że promowanie czystości wspiera rozwój imperium i bez większych problemów zatwierdziły statut nowej organizacji.

Warszawskie Towarzystwo Higieniczne powstało w 1898 roku. W 1903 przy ul. Litewskiej w Warszawie otworzono Instytut Higieny Dziecięcej im. Barona de Lenvala, udostępniono gabinety lekarskie, salę gimnastyczną, łaźnię i kuchnię. W 1904 placówka prowadziła akcję „Kropla mleka” – rozdawano mleko dzieciom z ubogich rodzin.

W trakcie pierwszej wojny światowej pod redakcją doktora Polaka przygotowano projekt ustawy o zdrowiu publicznym dla odrodzonej Polski. Po odzyskaniu niepodległości Józef Polak organizował sześć kolejnych Zjazdów Higienistów Polskich.

Praca na rzecz zdrowia nie wyczerpuje biografii tego Józefa Polaka, równie wiele energii przeznaczał na działalność związaną z ruchem pacyfistycznym. Założył Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Pokoju i zgromadził wokół tej organizacji intelektualne zaplecze. Opracował własny projekt konstytucji RP, był autorem niezliczonych broszur, np. sprawach granic państwa, mniejszości narodowych. Występował na Światowych Kongresach Pokoju. Przed samą śmiercią zdołał zorganizować XXVI Kongres Pokoju w Warszawie z udziałem trzech laureatów nagrody Nobla. Zmarł w 1928 roku.

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Artykuł: Bezpośredni dostęp do pamięci

Bezpośredni dostęp do pamięci

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły