Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
piątek,
Rozejm w Compiègne
11 listopada 1918 roku w wagonie kolejowym w lesie Compiègne podpisano kończące pierwszą wojnę światową zawieszenie broni pomiędzy aliantami a Niemcami. Porozumienie weszło w życie jeszcze tego samego dnia. Stronę Sprzymierzonych reprezentował wódz naczelny wojsk marszałek Ferdinand Foch. Przewodniczącym delegacji niemieckiej był Matthias Erzberger. Francuski marszałek wybrał ustronne miejsce, aby uniknąć obecności dziennikarzy i antyniemieckich demonstracji ludności cywilnej.
Pierwsza wojna światowa wybuchła 28 lipca 1914 roku. Wrogimi stronami były ententa i państwa centralne. Trzonem ententy były związane sojuszami Wielka Brytania, Francja i Rosja, po wybuchu walk dołączały do nich kolejne państwa, m.in. Stany Zjednoczone. Państwa centralne to Austro-Węgry i Niemcy wspierane przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię. Konflikt toczył się w Europie, Azji i Afryce. Wybuch wojny zakończył porządek polityczny ustalony w 1815 roku na Kongresie Wiedeńskim po wojnach napoleońskich. Szacuje się, że podczas wojny zginęło kilkanaście milionów ludzi. Wobec niskiego poziomu opieki medycznej wielu żołnierzy zmarło na skutek zakażenia po odniesieniu ran. Masowo życie żołnierzom odbierały także dyzenteria, tyfus i cholera.
Pierwszym krajem z koalicji państw centralnych, który się poddał była Bułgaria. 29 września 1918 roku jej przedstawiciele podpisali zawieszenie broni. 30 października skapitulowała Turcja. 4 listopada rozejm zawarły Austro-Węgry, a wkrótce mocarstwo to się rozpadło. Po buncie niemieckich marynarzy, który wybuchł 29 października w porcie w Wilhelmshaven, Niemcom zagroziła rewolucja.
Niemieckie wojska w chwili zawieszenia broni zajmowały część obcych terytoriów, dlatego początkowo ich delegacja próbowała złagodzić warunki porozumienia, jednak sytuacja panująca w Niemczech powodowała, że ten kraj nie mógł już dalej prowadzić wojny i był zmuszony przyjąć niekorzystne żądania. Na mocy postanowień rozejmu Niemcy miały natychmiast wycofać swoje oddziały z Francji, Belgii, Luksemburga oraz Alzacji i Lotaryngii, a w następnej kolejności ze wschodu i z Afryki. Godziły się na utrzymanie alianckiej blokady morskiej i internowanie własnej floty. Niemcy zobowiązali się do wydania ogromnych ilości broni, samolotów, samochodów i innego sprzętu wojskowego oraz wszystkich okrętów podwodnych. Wojska niemieckie miały wycofać się także z własnych terenów na zachód od Renu, a dodatkowo na prawym brzegu rzeki miał powstać pas neutralny.
Rozejm Niemiec z państwami ententy podpisano we wczesnych godzinach rannych 11 listopada. Porozumienie zaczęło obowiązywać o jedenastej godzinie, jedenastego dnia, jedenastego miesiąca. Zanim weszło w życie, jeszcze przez kilka godzin po jego podpisaniu na froncie ginęli żołnierze. Początkowo rozejm miał obowiązywać przez 36 dni, jednak po kolejnych przedłużeniach tego terminu, 16 lutego 1919 roku ustalono go jako czas nieokreślony z możliwością wypowiedzenia z trzydniowym wyprzedzeniem. Warunki rozejmu potwierdzono traktatem wersalskim zawartym 28 czerwca 1919 roku na konferencji pokojowej w Paryżu. Jednym z politycznych skutków pierwszej wojny światowej było powstanie w Europie niepodległych państw: Czechosłowacji, Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców.
W 1940 roku po ataku na Francję Niemcy odnaleźli wagon z Compiègne i zmusili Francuzów do podpisania w nim rozejmu w Compiègne.
