czwartek,
Kazimierz Tumidajski
Kazimierz Antoni Tumidajski urodził się 28 lutego 1897 roku w Radłowie niedaleko Tarnowa. Pochodził z rodziny chłopskiej. Miał dziewięcioro rodzeństwa. Był uczniem I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. Po wybuchu pierwszej wojny światowej jako siedemnastolatek uciekł z rodzinnego domu i zgłosił się do Legionów Polskich. Walczył w Karpatach, Besarabii i na Wołyniu. Za męstwo został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari V klasy.
Po kryzysie przysięgowym został internowany. Przebywał w obozach internowania w Szczypiornie i na Węgrzech. Latem 1917 roku został wcielony do Armii Austro-Węgier. Zdezerterował wiosną 1918 roku i wstąpił do II Korpusu Polskiego w Rosji pułkownika Józefa Hallera. Po bitwie pod Kaniowem dostał się do niewoli niemieckiej, jednak szybko udało mu się zbiec. Przyłączył się do Oddziału Lotnego Leopolda Lisa-Kuli w ramach Polskiej Organizacji Wojskowej. Uczestniczył w akcjach sabotażowych wymierzonych przeciwko Niemcom.
W listopadzie 1918 roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Złotym Virtuti Militari IV klasy oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych służył jako oficer zawodowy. Początkowo był żołnierzem 6. Pułku Piechoty Legionów w Płocku. Później służył kolejno w Oddziale V Ministerstwa Spraw Wojskowych, Sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu i Departamencie I Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych.
W 1924 roku otrzymał awans do stopnia kapitana. Od 1933 roku mieszkał w Sanoku i został oficerem 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Aktywnie działał społecznie na rzecz miasta, za co otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W Sanoku zastał go wybuch wojny. W kampanii wrześniowej jako major dowodził batalionem w ramach macierzystej jednostki. Walczył w okolicach Bochni, Brzeska, Wiśnicza i w lasach radłowskich. 9 września jednostka została rozbita i rozwiązana. Major Tumidajski przedostał się w rodzinne strony.
Pod koniec 1939 roku organizował struktury Służby Zwycięstwu Polski w Tarnowie. W 1940 roku został inspektorem rejonowym Związku Walki Zbrojnej w Tarnowie, a następnie zastępcą komendanta Obszaru Południowego Związku Walki Zbrojnej w Krakowie. Wiosną 1941 roku zagrożony aresztowaniem wyjechał do Lublina. Początkowo objął stanowisko szefa sztabu Okręgu Lublin ZWZ, a od początku 1943 roku komendanta Lubelskiego Okręgu Armii Krajowej.
Latem 1944 roku podległe mu oddziały przeprowadziły na terenie Lubelszczyzny akcję „Burza”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej spotkał się z komunistami, jednak nie zgodził się na wcielenie swoich żołnierzy do 1 Armii Wojska Polskiego. Pod koniec lipca został aresztowany przez NKWD. Na początku 1946 roku trafił do obozu NKWD nr 179 w Diagilewie koło Riazania.
„Obóz rosyjski był gorszy od niemieckiego w tym sensie, iż nie wolno było porozumiewać się z rodziną. Córka z Ravensbrück pisała do mnie raz na miesiąc i ode mnie otrzymywała odpowiedź, a od męża przez trzy lata nie dostałam ani jednego oficjalnego listu - wpadł tam człowiek jak kamień w wodę”
–– Janina Tumidajska.
Tumidajskiemu nie postawiono żadnych zarzutów. Jego rodzina nie otrzymała żadnych informacji o miejscu jego uwięzienia. Kiedy jego żona Janina Tumidajska zaczęła prowadzić własne poszukiwania zastała aresztowana na cztery miesiące.
Latem 1947 roku żołnierze AK więzieni w Diagilewie rozpoczęli protestacyjną głodówkę. Kazimierz Tumidajski został wywieziony w grupie najwyższych rangą oficerów do szpitala więziennego NKWD. 4 lipca 1947 roku został uduszony podczas przymusowego karmienia polegającego na brutalnym wprowadzeniu rurki do tchawicy i wlewaniu pokarmu. Jako przyczynę śmierci NKWD podawało zawał serca, w oficjalnych dokumentach zamiast tego wskazano arteriosklerozę.
Dopiero w 1991 roku prochy Kazimierza Tumidajskiego sprowadzono do Polski. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Lublinie. W pogrzebie uczestniczyła kompania honorowa Wojska Polskiego. 28 września 1994 roku Kazimierz Tumidajski pośmiertnie otzymał awans do stopnia generała brygady. Podczas śledztwa w sprawie Tumidajskiego prowadzonego przez lubelski IPN, strona rosyjska odmówiła współpracy, tłumacząc się, że ewentualne zabójstwo uległoby już przedawnieniu.
