wtorek,
Akcja Getto
Akcja Getto to kryptonim akcji zbrojnych polskiego Państwa Podziemnego mających na celu udzielenie wsparcia dla powstańców z warszawskiego getta.
Obydwie organizacje wojskowe działające na terenie getta, lewicowa Żydowska Organizacja Bojowa i Żydowski Związek Wojskowy, nawiązały kontakt w polskim podziemiem. W grudniu 1942 roku Armia Krajowa przekazała do getta pierwsze dostawy broni. Dostarczano pistolety, amunicję, granaty ręczne, materiały wybuchowe. Możliwości w tym zakresie były dość skromne. Podobnej pomocy udzielała podległa AK organizacja bojowa Korpus Bezpieczeństwa.
Na polecenie dowódcy AK generała Stefana Roweckiego prowadzono szkolenia dywersyjno-bojowe, a także w zakresie produkcji bomb, granatów oraz butelek zapalających. Wykorzystując kontakty polskiego podziemia, pomagano żydowskim bojownikom w zakupie broni na czarnym rynku.
19 kwietnia 1943 roku w getcie warszawskim wybuchło powstanie. Już tego samego dnia oddział Kedywu pod dowództwem Józefa Pszennego dokonał próby wysadzenia muru getta na ulicy Bonifraterskiej. Miało to umożliwić Żydom ucieczkę na wewnątrz getta. Akcja była bardzo trudna do wykonania, wokół getta rozlokowano niemieckie oddziały, na okolicznych dachach i balkonach znajdowały się stanowiska karabinów maszynowych. W rejon ten skierowano także granatową policję, która miała wyłapywać uciekających Żydów.
Podczas próby podłożenia ładunków wybuchowych pod mur getta doszło do wymiany strzałów z granatową policją. Do walki włączyły się wkrótce także oddziały niemieckie. Przewaga przeciwnika była bardzo duża, zginęło dwóch żołnierzy AK, kolejnych czterech zostało rannych. Na skutek silnego ostrzału nie zdołano zanieść ważących 70 kilogramów ładunków pod mur. Wysadzone na ulicy nie dały pożądanego efektu. Akcja zakończyła się niepowodzeniem. Podczas odwrotu doszło do wymiany ognia z niemieckimi lotnikami. Kolejne bezskuteczne próby wysadzenia muru przy ulicy Bonifraterskiej podejmowano jeszcze dwukrotnie. 22 kwietnia 35 żołnierzy AK zostało otoczonych przez Niemców. Prawdopodobnie całą grupę rozstrzelano.
Wysadzenie muru okazało się niemożliwe, dlatego wspomagano powstańców w inny sposób. Żołnierze AK przeprowadzili wiele ataków na rozlokowane wokół getta posterunki. Pierwszy z nich miał miejsce już 22 kwietnia. Kolejnego dnia takich akcji było już kilka. Często atak na posterunek otwierał drogę uciekinierom z getta.
27 kwietnia w getcie na placu Muranowskim rozegrała się bitwa pomiędzy oddziałami Żydowskiego Związku Wojskowego a wojskami III Rzeszy. Według relacji Władysława Zajdlera i Henryka Iwańskiego w walce wziął udział także polski oddział podporządkowanej Komendzie Głównej Armii Krajowej organizacji Korpus Bezpieczeństwa. Polacy przedostali się do getta z dostawą broni, amunicji i żywności, jednak wobec trwającej bitwy włączyli się do walki z hitlerowskimi oddziałami wspieranymi przez broń pancerną. W ciężkim całodziennym boju poległo dziesięciu polskich żołnierzy, wielu odniosło. Udział Polaków w walkach 27 kwietnia potwierdzają zapisy w raporcie dowódcy niemieckich sił pacyfikacyjnych Jürgena Stroopa, jednak jest to kwestionowane przez wielu historyków.
Niezależnie od akowskiej „Akcji Getto” zbrojne akcje w celu pomocy dla powstańców getta przeprowadzały także inne działające w Warszawie organizacje podziemne.
