Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
środa,
Tajna Armia Polska
9 listopada 1939 roku na drodze połączenia dwóch grup konspiracyjnych powstała Tajna Armia Polska. Założyciele nowej organizacji złożyli przysięgę i wybrali władze. Komendantem został major Jan Włodarkiewicz „Darwicz”. Włodarkiewicz był doświadczonym oficerem kawalerii, który w okresie pierwszej wojny światowej działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Inspektorem organizacyjnym TOW wybrano podporucznika Witolda Pileckiego „Witolda”. Stanowisko jego zastępcy objął zastępca Jan Dangel „Smoleński” – przedwojenny działacz Obozu narodowo-Radykalnego i student Szkoły Głównej Handlowej.
Organizacja rozwijała się dość szybko i jej struktury powstały także poza Warszawą. W sierpniu 1940 roku istniały lokalne komórki TAP w Siedlcach, Lublinie oraz Kielcach. W tym okresie członkami TAP było około dziewiętnastu tysięcy ludzi. Struktury organizacji funkcjonowały w stylu wojskowym – istniały plutony, kompanie i bataliony.
TAP deklarowała lojalność wobec rządu na uchodźstwie. Znalazła się wśród organizacji konspiracyjnych skupionych wokół Centralnego Komitetu Organizacji Niepodległościowych, a następnie Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych. Kierownictwo TAP dbało o wyraźne oblicze ideologiczne. Jako priorytetowe uznawano wartości chrześcijańskie i narodowe, unikając jednak poopadania w skrajności. Już na początku działalności zaczęto tworzyć struktury nadbudowy ideologiczno-politycznej dla pionu wojskowego. W 1940 roku powstała organizacja „Znak”, która pełniła funkcję politycznego zaplecza TOW.
Podstawową działalnością TAP była tzw. walka czynna. Powstała komórka wywiadu, która zajmowała się m.in. obserwacją szlaków komunikacyjnych, zbieraniem informacji o produkcji zbrojeniowej, prowadzenie kartotek osób współpracujących z okupantem, dokumentowanie hitlerowskich zbrodni. Sekcja zajmująca się kontrwywiadem starała się chronić organizację przed zagrożeniami ze strony służb nieprzyjaciela. Komórka legalizacji współpracowała z różnymi instytucjami, dzięki temu mogła wytwarzać fałszywe dowody tożsamości, świadectwa zatrudnienia i inne potrzebne organizacji dokumenty. W ramach TAP utworzono także struktury zajmujące się sabotażem i dywersją. W pierwszym okresie działalności organizacji ważną rolę odgrywała sekcja organizująca przerzuty przez granicę, wiele osób mogło dotrzeć do wojska polskiego we Francji.
Na odprawie ścisłego kierownictwa TAP w sierpniu 1940 roku zaproponowano, żeby członek organizacji przedostał się do obozu w Oświęcimiu. Po umieszczeniu w KL Auschwitz aresztowanych członków TAP obóz ten stał się przedmiotem zainteresowania komórki wywiadu. Do wykonania zadania na ochotnika zgłosił się Witold Pilecki. 19 września 1940 roku Pilecki pozwolił się „przypadkowo” aresztować. W obozie nawiązał kontakty z przebywającymi tam członkami TAP. Wspólnie z nimi założył organizację konspiracyjną Związek Organizacji Wojskowej. Utrzymywano kontakty z Warszawą.
Jesienią 1940 roku TAP i „Znak” przystąpiły do nowej organizacji konspiracyjnej o charakterze polityczno-wojskowym – Konfederacji Narodu. Jednym z inicjatorów jej powstania był komendant TAP Jan Włodarkiewicz. Zbrojne ramię Konfederacji Narodu początkowo nosiło nazwę Skonfederowanych Oddziałów Wojskowych, a następnie Konfederacja Zbrojna. We wrześniu 1941 roku nastąpiło scalenie ze Związkiem Walki Zbrojnej. Były komendant TAP Jan Włodarkiewicz był organizatorem i pierwszym dowódcą „Wachlarza”. „Wachlarz” powstał w związku z wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej i był wydzieloną organizacją ZWZ, a po przekształceniach Armii Krajowej. Do pracy w „Wachlarzu” przeszło wielu oficerów Tajnej Armii Polskiej.
