Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
poniedziałek,
Przekazanie władzy Komendantowi
14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna rozwiązała się i przekazała pełnię władzy Naczelnemu Dowódcy Wojska Polskiego Józefowi Piłsudskiemu. W ten sposób całość władzy zwierzchniej w Królestwie Polskim przejął Naczelny Dowódca. Jednocześnie został zobowiązany do przekazania jej przyszłemu rządowi narodowemu. Jeszcze tego samego dnia Piłsudski dekretem zmienił nazwę państwa na Republika Polska, a dwa dni później wysłał depeszę do państw Europy Zachodniej i poinformował o powstaniu odrodzonego państwa polskiego.
Orędzie Rady Regencyjnej w przedmiocie rozwiązania Rady Regencyjnej i przekazania Najwyższej Władzy Państwowej naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu:
Do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego.
Stan przejściowy podziału zwierzchniej władzy państwowej, ustanowiony odezwą z dnia 11 listopada 1918 roku, nie może trwać bez szkody dla powstającego Państwa Polskiego.
Władza ta powinna być jednolita.
Wobec tego, kierując się dobrem Ojczyzny, postanawiamy Radę Regencyjną rozwiązać, a od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu.
Dan w Warszawie, dnia 14 listopada 1918 roku.
† Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski, Józef Ostrowski.
Pierwszym kandydatem na stanowisko Prezydenta Ministrów wysuniętym przez Naczelnego Dowódcę był Ignacy Daszyński, jednak spotkało się to ze zdecydowanym sprzeciwem prawicowych stronnictw politycznych. Po trzech dniach Daszyński podał się do dymisji. 18 listopada rozpoczął urzędowanie gabinet Jędrzeja Moraczewskiego. Stanowienie prawa należy do Sejmu Ustawodawczego, dlatego w ciągu trzech dni rząd Moraczewskiego przygotował ordynację wyborczą.
22 listopada na podstawie własnego dekretu Piłsudski objął obowiązki Tymczasowego Naczelnika Państwa. W myśl dekretu tymczasowy Naczelnik Państwa był najwyższą władzę Republiki Polskiej do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego. Rząd Jędrzeja Moraczewskiego nie dotrwał do wyborów. Okazał się zbyt radykalny w sferze społecznej. Wprowadził m.in. powszechne prawo wyborcze, prawo wyborcze dla kobiet, ośmiogodzinny dzień pracy, prawo do strajku i ubezpieczenia chorobowe. W swoim programie zapowiadał wywłaszczenie wielkiej własności ziemskiej i oddanie jej w ręce ludu pracującego pod kontrolą państwową oraz upaństwowienie całego przemysłu. Spotkało się to z falą krytyki ze strony bogatszych warstw społeczeństwa, prawicy, a nawet skrajnej lewicy, która chciała naśladować bolszewików.
Na początku stycznia 1919 roku nastąpił nieudany zamach stanu przeprowadzony przez prawicę. 16 stycznia 1919 roku gabinet Moraczewskiego ustąpił. Utworzono rząd pod kierownictwem premiera Ignacego Jana Paderewskiego. Pierwsze po odzyskaniu niepodległości wybory parlamentarne odbyły się 26 stycznia 1919 roku. Zwycięska partia – endecki Związek Ludowo-Narodowy – nie uzyskała wystarczającej liczby głosów do przejęcia władzy. 20 lutego 1919 roku Sejm wydał uchwałę w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa. Uchwała ta otrzymała nazwę Małej Konstytucji. Na jej mocy najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, a jego wolę wykonywać miał Naczelnik Państwa oraz Rada Ministrów.
