Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
piątek,
Pomnik Lotnika w Warszawie
Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej grupa oficerów lotnictwa wyszła z inicjatywą budowy monumentu upamiętniającego polskich lotników. W 1922 roku został powołany Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika. Wykonania projektu podjął się znany rzeźbiarz profesor Edward Wittig. Do wykonania rzeźby pozował pilot wojskowy major Leonard Zbigniew Lepszy. Odsłonięcia pomnika dokonano 11 listopada 1932 na placu Unii Lubelskiej w Warszawie. Budowę sfinansowano ze składek społecznych oraz wpływów z imprez lotniczych.
W czasie okupacji niemieckiej w 1942 roku na cokole pomnika pojawiły się kotwice Polski Walczącej wykonane przez Jana Guta i Jana Bytnara „Rudego”. Żeby je namalować, Jan Bytnar skonstruował specjalny przyrząd, nazywany później „wiecznym piórem”. Narzędzie zbudował ze składanego kija i pojemnika z farbą z bocznym otworem zakończonym rurką z knotem. Za jego pomocą wykonywano napisy na wysokości nawet czterech metrów.
Jesienią 1944 roku pomnik został zniszczony przez Niemców w ramach planowej akcji wyburzania Warszawy. Jego niektóre fragmenty odnaleziono po wojnie. Szczątki cokołu wykorzystano przy budowie pomnika Pamięci Pilotów RAF na Woli oraz pomnika Grenadierów na Grochowie.
Na skutek starań radnych dzielnicy Ochota pomnik został zrekonstruowany. Wykonawcą projektu był profesor Alfred Jesion. Miał on trudne zadanie, nie zachowała się żadna dokumentacja, bazował na nielicznych fotografiach i rysunkach. Dopiero w trakcie prac otrzymał niewielki autorski szkic rzeźby. Wierna gipsowa rekonstrukcja powstała na początku 1967 roku. Pół roku później 6-metrowy brązowy odlew o wadze 5 ton wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Odsłonięcie zrekonstruowanego Pomnika Lotnika odbyło się 9 września 1967 roku. Monument znajduje się w nowej lokalizacji na rondzie u zbiegu ulic Żwirki i Wigury, Wawelskiej i Raszyńskiej.
Edward Wittig (1879-1941) – polski rzeźbiarz, profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Politechniki Warszawskiej. We wczesnym okresie twórczości tworzył rzeźby symboliczne, później skłaniał się ku tzw. nowemu klasycyzmowi.
Leonard Zbigniew Lepszy (1889-1939) – pilot wojskowy, major Wojska Polskiego. W latach 1918-1920 brał udział w walkach o granice Rzeczypospolitej. W 1930 roku przeniesiony w stan spoczynku, zmobilizowany w 1939 roku. Zginął w walce z oddziałami sowieckimi.
Jan Bytnar, ps. „Rudy” (1921-1943) – podharcmistrz, członek Szarych Szeregów. Brał udział w akcjach małego sabotażu, po ukończeniu „podchorążówki” przeniesiony do Grup Szturmowych. Aresztowany przez Gestapo w 1943 roku, odbity przez Grupy Szturmowe w akcji pod Arsenałem. Zmarł wskutek licznych obrażeń poniesionych w brutalnym śledztwie.
Alfred Jesion (1919-1997) – rzeźbiarz, rysownik, profesor rzeźby w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Podczas II wojny światowej był żołnierzem I Armii WP. W 1969 roku zmuszony do opuszczenia kraju zamieszkał w Szwecji. Wykładał w Wyższej Szkole Plastycznej w Sztokholmie.
