niedziela,
Operacja lotnicza „Brick”
W nocy z 13 na 14 marca 1943 roku w okupowanej Polsce wylądowało pięć ekip cichociemnych. Jedną z nich stanowili podporucznik Longin Jurkiewicz „Mysz”, major Franciszek Koprowski „Dąb”, podporucznik Wojciech Lipiński „Lawina” oraz podporucznik Janusz Messing „Bekas”. Skoczków odebrała placówka „Wół” kilkanaście kilometrów od miejscowości Końskie. W ramach operacji lotniczej „Brick” spadochroniarze przybyli nad Polskę na pokładzie samolotu Halifax DT-627 „P”, który wystartował z lotniska RAF Tempsford. Razem ze skoczkami zrzucono także zasobniki ze sprzętem wojskowym.
Longin Jurkiewicz (1920–1943)
Urodził się we Lwowie. W 1938 roku zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie. Rozpoczął studia w warszawskiej Głównej Szkole Handlowej, jednak naukę przerwał wybuch wojny. W 1939 roku nie został zmobilizowany. 16 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. W grudniu zameldował się we Francji. Otrzymał przydział do Samodzielnej Brygadzie Strzelców Podhalańskich. W szeregach tej jednostki wziął udział w kampanii norweskiej. Za zasługi w bitwie pod Narvikiem otrzymał Krzyż Walecznych. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 1. Samodzielnej Brygadzie Strzelców. W 1941 roku odbył kurs w Szkole Podchorążych Piechoty w Dundee i uzyskał stopień podchorążego. Zgłosił się do służby w kraju i został przeszkolony w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej.
Po wylądowaniu w okupowanej Polsce i aklimatyzacji do warunków okupacyjnych w Warszawie otrzymał przydział do wywiadu ofensywnego Oddziału II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Był oficerem technicznym ośrodka wywiadowczego referatu „Wschód” o kryptonimie „3 CW” działającego na Wileńszczyźnie, Łotwie, Litwie i Białorusi. 8 listopada 1943 roku gestapo aresztowało szefa wileńskiego ośrodka wywiadu ofensywnego Franciszka Koprowskiego, który załamał się w śledztwie i ujawnił nazwiska swoich współpracowników. W drugiej połowie listopada zatrzymano podporucznika Longina Jurkiewicza. Przeszedł brutalne śledztwo, nie ujawnił żadnych informacji. Zginął zakatowany w siedzibie wileńskiego gestapo.
Franciszek Koprowski (1895–1967)
Przyszedł na świat w Brzezinkach niedaleko Brodnicy. Ukończył szkołę realną w Brodnicy, a później uczył się w szkole ogrodniczej w Berlinie. W 1912 roku na krótko wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W 1913 odbył służbę wojskową w armii niemieckiej. Po wybuchu pierwszej wojny światowej walczył na froncie francuskim, a następnie rosyjskim. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę ochotniczo wstąpił w szeregi powstańców wielkopolskich. W 1919 roku zgłosił się do Wojska Polskiego. Ukończył szkołę podoficerską i został żołnierzem 21. Pułku Piechoty. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań zbrojnych pozostał w wojsku. W 1922 roku zdał maturę. Służył w kilku jednostkach kawalerii. Uprawiał kilka dyscyplin sportowych, był reprezentantem Polski w pięcioboju nowoczesnym na IX Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. W tej dyscyplinie zdobywał medale mistrzostw Polski, w 1927 był mistrzem Polski. W 1921 roku zdobył tytuł mistrza Polski w czwórkach wioślarskich. Pojechał jako sędzia bokserski i wioślarski na berlińskie Igrzyska Olimpijskie w 1936 roku. Aktywnie działał w Pomorskim Okręgowym Związku Bokserskim, był także jednym z założycieli klubu sportowego Olimpia Grudziądz.
Jego ostatnim przedwojennym przydziałem był Oddział II Sztabu Generalnego zajmujący się wywiadem. Po wybuchu drugiej wojny światowej wysłano go z misją kurierską do Kopenhagi i nie brał udziału w wojnie obronnej Polski. W listopadzie 1939 roku zameldował się we Francji, a po jej kapitulacji w 1940 roku trafił do Wielkiej Brytanii. Służył jako dowódca szwadronu w 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich z 10. Brygady Kawalerii Pancernej. Na początku 1941 roku skierowano go do polskiej szkoły wywiadu działającej pod mylącą nazwą „Oficerski Kurs Doskonalenia Administracji Wojskowej”. Był instruktorem na kursach dla cichociemnych.
W 1943 roku został przerzucony do okupowanej Polski. Po standardowej aklimatyzacji w Warszawie otrzymał przydział do Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej. Został oddelegowany do wileńskiego ośrodka wywiadowczego. Jesienią 1943 roku niemieckie służby przeprowadziły wiele aresztowań wśród członków wileńskiej siatki wywiadowczej. Franciszek Koprowski został zatrzymany 8 listopada. Załamał się w śledztwie i ujawnił nazwiska swoich współpracowników. Po kilku dniach prowadzony przez dziedziniec zdołał uciec z aresztu. Kontrwywiad AK weryfikował okoliczności tego wydarzenia, podejrzewano, że ucieczka została sfingowana przez Niemców. Z drugiej strony Franciszek Koprowski był sprawnym byłym sportowcem, który w Anglii dodatkowo został wyszkolony w walce wręcz.
Na początku 1944 roku został skierowany do oddziałów partyzanckich. 19 marca 1944 roku został dowódcą 6. Wileńskiej Brygady AK. Brał udział w operacji „Ostra Brama”. Po zakończeniu walk w Wilnie został aresztowany przez NKWD i wywieziony w głąb ZSRR. Latem 1948 roku wrócił do Polski. Początkowo pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego. Od 1950 roku trenował szermierzy w Wojskowym Klubie Sportowym „Legia” w Warszawie. Był członkiem pierwszego zarządu Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego.
Józef Lipiński (1921–2004)
Urodził się 2 listopada 1921 roku w Bliżynie, niedaleko Skarżyska-Kamiennej. W 1939 roku zdał egzamin dojrzałości. Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. W listopadzie 1939 roku przeszedł na Węgry, a następnie przedostał się do Francji, gdzie służył w 2. Pułku Grenadierów Wielkopolskich 1. Dywizji Grenadierów, a następnie w 1. kompanii 2. Batalionu Strzelców Podhalańskich 1. Półbrygady Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Wziął udział w kampanii norweskiej. Za bohaterską postawę w bitwie o Narwik otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Raniony podczas walk w Norwegii został ewakuowany do Szkocji. W Wielkiej Brytanii otrzymał przydział do 1. Brygady Strzelców. Ukończył kurs młodszych podoficerów, a następnie Szkołę Podchorążych Piechoty w Dundee. Zgłosił się do służby w kraju i odbył szkolenie w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej. 29 grudnia 1942 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej.
W nocy z 13 na 14 marca 1943 roku w ramach operacji lotniczej „Brick” został przerzucony do okupowanej Polski. Podczas podróży pociągiem do Warszawy w trakcie kontroli dokumentów Józef Lipiński oraz podporucznik Janusz Messing „Bekas” zostali zatrzymani. Nie zostali oni rozpoznani jako przybysze z Anglii, jednak poddano ich brutalnemu śledztwu prowadzonemu przez gestapo z Tomaszowa Mazowieckiego. Uwięzieni cichociemni zdołali nawiązać kontakt z miejscowymi strukturami Armii Krajowej. Obaj skoczkowie zachorowali na tyfus plamisty, z pomocą miejscowego podziemia i łapówek zostali zwolnieni.
Po leczeniu otrzymał przydział do Referatu „Wschód” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK. Objął stanowisko zastępcy kierownika ośrodka wywiadowczego „54 KK” operującego na Białorusi i Polesiu. Po wkroczeniu Armii Czerwonej odwołano go do Warszawy. Po zakończeniu wojny skorzystał z tzw. amnestii i ujawnił się komunistycznym służbom. W 1950 roku Urząd Bezpieczeństwa nakłonił go do współpracy. Do przejścia na emeryturę w 1985 roku pracował w kilku przedsiębiorstwach państwowych na stanowiskach kierowniczych.
Janusz Messing (1917–2010)
Przyszedł na świat 18 maja 1917 roku w Moskwie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jego rodzice wrócili do kraju. Był uczniem warszawskiego Gimnazjum Męskiego Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej. W 1935 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1939 roku uzyskał absolutorium. Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł na Łotwę. Przez Szwecję i Holandię w styczniu 1940 roku dotarł do Francji i wstąpił do formowanych polskich oddziałów. Trafił do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walczył w kampanii norweskiej. Za zasługi w bitwie pod Narwikiem otrzymał Krzyż Walecznych. W Norwegii został raniony w obydwie nogi.
Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii początkowo służył w 1. Brygadzie Strzelców. Później odbył kurs Szkoły Podchorążych w Dundee. Na przełomie 1941 i 1942 roku był instruktorem w plutonie żołnierzy jugosłowiańskich. Zgłosił się do służby w kraju. Odbył szkolenie w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej w Glasgow. 29 grudnia 1942 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej.
Po wylądowaniu w okupowanej Polsce, w trakcie podróży do Warszawy podczas kontroli dokumentów w pociągu został zatrzymany razem z podporucznikiem Wojciechem Lipińskim. Osadzono go w więzieniu w Tomaszowie Mazowieckim. Obaj cichociemni zachorowali na tyfus plamisty, z pomocą miejscowego podziemia i łapówek zostali zwolnieni. Po leczeniu w Warszawie otrzymał przydział do Referatu „Wschód” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK. Podczas powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu, m.in. w szeregach Batalionu „Golski”. Po kapitulacji Warszawy trafił do niewoli, przebywał w obozach jenieckich. Po uwolnieniu, 24 kwietnia 1945 roku zameldował się w Londynie. Po demobilizacji zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Po ukończeniu studiów pracował naukowo. Zmarł 4 stycznia 2010 roku w Wielkiej Brytanii.
