piątek,
Twierdza Przemyśl
Po rozbiorach Polski Galicja znalazła się pod panowaniem Cesarstwa Austriackiego. Pogarszające się stosunki między Austrią i Rosją sprawiły, że obszar ten zyskał na znaczeniu politycznym i militarnym. Powołano Państwową Komisję Fortyfikacyjną, która miała wyznaczyć odpowiednie miejsce do budowy twierdzy w tym rejonie. Zdecydowano o wyborze Przemyśla. W 1871 roku decyzję Komisji zaakceptował cesarz Franciszek Józef. W 1873 roku ukończono projekt inwestycji. Według planów budowa miała potrwać 24 lata. Konieczność budowy wokół twierdzy infrastruktury potrzebnej dla utrzymania załogi spowodowała gwałtowny rozwój miasta.
Realizacja projektu przeciągała się w czasie i ostatecznie budowy nigdy nie ukończono. W 1914 roku z trzech dostępnych linii obronnych tylko zewnętrzna była całkowicie gotowa. W chwili wybuchu pierwszej wojny światowej był to pierścień mający 45 kilometrów obwodu wyznaczony przez siedemnaście fortów głównych. W skład systemy wchodziły także mniejsze stanowiska obronne, dwie linie okopów, pola minowe, zasieki i inne przeszkody. W twierdzy stacjonowało sto dwadzieścia osiem tysięcy ludzi. Do dyspozycji załogi pozostawało 714 armat, 52 haubice, 95 moździerzy i 72 karabiny maszynowe.
Początek wojny nie przebiegł pomyślnie dla Austriaków. Po przegranych bitwach Naczelne Dowództwo Austriackie nakazało odwrót za linię Sanu. 17 września 1914 roku pod twierdzę dotarli Rosjanie. Rozpoczęło się oblężenie. Rosjanie próbowali ataków z różnych stron, jednak bez powodzenia. W walkach stracili dziesięć tysięcy żołnierzy. 10 października rosyjskie dowództwo podjęło decyzję o odstąpieniu od twierdzy. Na początku listopada armia austro-węgierska została zagrożona oskrzydleniem i musiała jeszcze bardziej się cofnąć. Załoga Twierdzy Przemyśl pozostała osamotniona.
5 listopada rozpoczęło się drugie oblężenie. Nauczeni poprzednimi walkami Rosjanie nie kwapili się do uderzenia. Otoczyli twierdzę szczelnym pierścieniem, odcinając obrońcom drogi zaopatrzenia i ograniczyli się do ostrzału artyleryjskiego. Zapasy w twierdzy szybko się kończyły, zaczęły się choroby i dezercje. Komendant twierdzy generał Hermann Kusmanek próbował przeprowadzać akcje zaczepne, jedna nie kończyły się one spektakularnymi sukcesami. Kiedy zaczął panować głód, zaplanowano atak na magazyny żywności oblegających wojsk rosyjskich. Prawdopodobnie Rosjanie uzyskali od swoich szpiegów w twierdzy szczegółowe informacje na temat zamierzeń Austriaków, bo byli doskonale przygotowani na uderzenie. Wypad przeprowadzony 19 marca 1915 roku zakończył się pogromem, zginęło ponad pięć tysięcy żołnierzy.
20 marca zdecydowano o poddaniu twierdzy. Wysadzono w powietrze działa, forty i mosty na Sanie. 23 marca podpisano akt kapitulacji. Kilka dni później do Przemyśla przybył osobiście car Mikołaj II, który zwiedził zdobytą twierdzę i ufundował każdemu z żołnierzy nagrodę wynoszącą pięć rubli. Carscy oficerowie otrzymali medale. W maju 1915 roku ruszyła ofensywa połączonych wojsk austro-węgierskich i niemieckich. Rosjanie przygotowali się do obrony ocalałych fortyfikacji Twierdzy Przemyśl. Przyszedł czas na rewanż.
18 maja rejon twierdzy został otoczony. 31 maja rozpoczęto atak skupiony na północno-zachodniej części fortyfikacji. Po ostrzale artyleryjskim do natarcia ruszyła piechota. Walki były zacięte, jednak Austriacy konsekwentnie opanowywali kolejne forty. 3 czerwca Rosjanie się wycofali. Tym razem wizytę w Przemyślu złożył głównodowodzący armii austro-węgierskiej marszałek polny arcyksiążę Fryderyk.
W roku 1968 roku pozostałości po twierdzy zostały uznane za podlegający ochronie zabytek architektury obronnej. W 1997 roku rejon ten objęto Krajowym Programem Ochrony i Konserwacji Architektury Obronnej. Przez obiekty dawnej twierdzy biegną szlaki turystyczne, pieszy oraz rowerowy.
