czwartek, 2022-05-05

Stanisław Moniuszko

Stanisław Moniuszko herbu Krzywda urodził się 5 maja 1819 roku w Ubielu niedaleko Mińska. Edukację muzyczną rozpoczął w domu rodzinnym, matka uczyła go gry na fortepianie. W 1827 roku rodzina Moniuszków przeniosła się do Warszawy, a Moniuszko kontynuował naukę muzyki u Augusta Freyera, organisty w kościele Świętej Trójcy. Krótko przed wybuchem powstania listopadowego rodzina zamieszkała w Mińsku i jego nowym nauczycielem muzyki został Dominik Stefanowicz. W latach 1837–1840 studiował w Berlinie.

W 1840 roku zamieszkał w Wilnie, gdzie podjął pracę jako organista. W 1847 roku napisał dwuaktową operę pod tytułem „Halka”, jednak zyskała ona jedynie lokalny rozgłos. Moniuszko zyskał sławę dopiero w 1858 roku, po warszawskiej premierze nowej, czteroaktowej wersji „Halki”. Jeszcze w tym samym roku został dyrektorem opery warszawskiej. Był jednym z najwybitniejszych kompozytorów polskiego romantyzmu, autorem licznych utworów, jest nazywany ojcem „polskiej opery narodowej”. Zmarł nagle 4 czerwca 1872 roku w Warszawie na atak serca.

Wybrane dzieła

Utwory sceniczne

Opery

• Halka (1848, 1858),
• Sen Wieszcza (nieukończona, 1852–1853),
• Flis (1858),
• Rokiczana (nieukończona, 1858–1859),
• Hrabina (1859),
• Verbum nobile (1861),
• Straszny dwór (1865),
• Paria (1868),
• Trea (nieukończona, 1872).

Balety

• Monte Christo (1865),
• Na kwaterunku (1868),
• Figle szatana (1870).

Operetki

• Loteria (1840),
• Żółta szlafmyca (1841),
• Jawnuta (1850),
• Bettly (1852),
• Beata (1871),
• Nocleg w Apeninach (1839),
• Ideał (1840),
• Karmaniol, czyli Francuzi lubią żartować (1842) .

Utwory wokalne

Kantaty

• Cztery Litanie Ostrobramskie (1843-1855),
• Milda (tekst – fragment „Witoloraudy” Józefa Ignacego Kraszewskiego, 1848),
• Nijoła ( – fragment „Witoloraudy” Józefa Ignacego Kraszewskiego, po 1848),
• Widma (tekst – „Dziadów część II” Adama Mickiewicza, 1852),
• Sonety krymskie (tekst – wybrane 8 sonetów Adama Mickiewicza, 1867).

Pieśni

• Ojcze z niebios, Boże Panie,
• Dziad i baba,
• Pieśń wieczorna,
• Znasz-li ten kraj,
• Trzech budrysów,
• Prząśniczka,
• Złota rybka,
• Krakowiaczek,
• Kozak,
• Świtezianka,
• Czaty,
• Lirnik Wioskowy.

Utwory symfoniczne (uwertury koncertowe)

• Bajka,
• Kain,
• Uwertura wojenna.