niedziela,
Narcyz Witczak-Witaczyński
Dziś przypada rocznica śmierci chorążego kawalerii Wojska Polskiego, fotografa wojskowego, kawalera Orderu Virtuti Militari.
Narcyz Witczak-Witaczyński urodził się 29 października 1898 roku w Warszawie. Jako siedemnastolatek, po ucieczce z domu rodzinnego, w 1915 roku ochotniczo wstąpił do oddziału ułanów Legionu Puławskiego. Za postawę podczas szarży pod Krechowcami otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari. Walczył przeciwko bolszewikom w szeregach I Korpusu Polskiego generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Latem 1918 roku został zatrzymany przez bolszewików i przymusowo wcielony do Mazowieckiego Pułku Ułanów. Podczas walk pod Kazaniem próbował przejść na drugą stronę frontu, jednak został ranny. Po leczeniu wcielono go do 1. Łotewskiego Pułku Kawalerii. Po ucieczce został ujęty i osadzony w więzieniu w Mitawie. Po zajęciu tej miejscowości przez Niemców trafił do obozu jenieckiego na terenie Niemiec. Latem 1919 roku zdołał zbiec i przedostać się do Polski.
Od sierpnia 1919 roku służył w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich. Jesienią przeniesiono go do Szwadronu Przybocznego Naczelnika Państwa. Walczył z bolszewikami na froncie wołyńskim. Po zakończeniu walk o granice Rzeczpospolitej pozostał w wojsku. Służył w kilku jednostkach kawalerii, m.in. w elitarnym 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Brał udział w wojnie obronnej 1939. Po klęsce wrześniowej uniknął niewoli i włączył się w działalność konspiracyjną. Utworzył organizację skupiającą żołnierzy 1. Pułku Strzelców Konnych działającą w ramach Obwodu „Gołąb” Związku Walki Zbrojnej. Dodatkowo był szefem kontrwywiadu w Komendzie Obwodu. Redagował konspiracyjne czasopismo „Apel”. 17 lipca 1942 roku został zatrzymany przez niemieckie władze. Początkowo trafił na Pawiak, a następnie do obozu KL Majdanek. Zginął 27 marca 1943 roku na Majdanku.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego był znanym fotografem wojskowym. Na swoich zdjęciach uwieczniał szczególnie codzienne życie kawalerii. Jako jeden z nielicznych miał prawo marszałka Józefa Piłsudskiego oraz innych najważniejszych osobistości II RP. Jego fotografie ukazywały się w czasopismach „Wiarus”, „Jeździec i Hodowca”, „Polska Zbrojna” i „Ilustrowany Kurier Codzienny”, a także znalazły się w najbardziej znanej przedwojennej publikacji o historii kawalerii – „Księdze Jazdy Polskiej”. Zdobywał wiele nagród i wyróżnień na konkursach fotograficznych. W 2014 roku przekazano jego archiwum w postaci około czterech tysięcy negatywów do Narodowego Archiwum Cyfrowego.
