piątek,
Jan Bytnar
Dziś mija rocznica urodzin członka Szarych Szeregów, jednego z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
Jan Roman Bytnar urodził się 6 maja 1921 w Kolbuszowej na skraju Puszczy Sandomierskiej. Jego rodzice byli nauczycielami. W 1931 roku rodzina Bytnarów zamieszkała w Warszawie, a Jan rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Stefana Batorego. Był członkiem 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego, nazywanej „Pomarańczarnią”. W jego klasie maturalnej uczyli się m.in. Aleksy Dawidowski, Tadeusz Zawadzki, Jan Wuttke i Andrzej Zawadowski. W 1939 roku zdał egzamin dojrzałości.
7 września na apel Romana Umiastowskiego wraz z grupą harcerzy opuścił Warszawę i wyruszył na wschód. Do zajętej przez Niemców stolicy wrócił na początku października. Wraz z grupą przyjaciół wstąpił do Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN). Po rozbiciu tej organizacji na początku 1940 roku wyjechał na jakiś czas do Kolbuszowej.
Po powrocie był łącznikiem w komórce więziennej Związku Walki Zbrojnej. W marcu 1941 roku wstąpił do Szarych Szeregów. Dowodził hufcem „Ochota” w Okręgu „Południe”. Równolegle uczestniczył w akcjach małego sabotażu „Wawra”. Przeprowadził kilka brawurowych akcji, m.in. zerwał hitlerowską flagę z gmachu warszawskiej Zachęty oraz namalował symbol Polski Walczącej na pomniku Lotnika. Skonstruował poręczny przyrząd nazywany „wiecznym piórem”, który umożliwiał wykonywanie napisów na wysokości nawet czterech metrów.
Od września 1941 do czerwca 1942 roku uczestniczył w tajnych kursach w Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. Później kształcił się samodzielnie. W styczniu 1943 roku ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Rezerwy „Agricola” i został mianowany kapralem podchorążym. Po utworzeniu w strukturach Kedywu Komendy Głównej AK Grup Szturmowych Szarych Szeregów, późną jesienią 1942 roku objął dowództwo hufca „Południe”. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 brał udział w akcji Wieniec II pod Kraśnikiem. Wysadzono wtedy tory kolejowe na trasie niemieckich transportów wojskowych.
W styczniu 1943 roku podczas akcji rozbrojeniowej zastrzelił niemieckiego urzędnika Ernsta Marona. Na początku lutego dowodził ubezpieczeniem podczas ewakuacji materiałów z opieczętowanego przez Gestapo mieszkania rodziny Błońskich. Podczas tej akcji został raniony w udo w trakcie wymiany strzałów z przybyłym na miejsce patrolem granatowej policji.
23 marca 1943 roku został aresztowany w mieszkaniu rodziców. Razem z nim zatrzymano jego ojca, Stanisława Bytnara. Ustalenie jego miejsca zamieszkania nastąpiło prawdopodobnie po odczytaniu danych z notesu aresztowanego wcześniej dowódcy Hufca „Praga” warszawskich Grup Szturmowych Henryka Ostrowskiego.
Został poddany brutalnemu śledztwu. Drugiego dnia po aresztowaniu w poważnym stanie trafił do szpitala więziennego na Pawiaku. W kolejnych dniach nadal był przesłuchiwany. 26 marca został odbity przez Grupy Szturmowe w akcji pod Arsenałem. Znajdował się w stanie krytycznym. 30 marca zmarł w Szpitalu Wolskim.
