środa,
Ignacy Mościcki
1 czerwca 1926 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało Ignacego Mościckiego na urząd prezydenta RP.
Ignacy Mościcki urodził się 1 grudnia 1867 roku w Mierzanowie w okolicach Ciechanowa. Pochodził z rodziny szlacheckiej. Uczył się w szkole realnej Babińskiego w Warszawie. Wykazywał talent w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych. Studiował chemię na politechnice w Rydze. Podczas studiów działał w polskich organizacjach. Nawiązał kontakt z niepodległościowym ruchem socjalistycznym.
W wieku dwudziestu czterech lat brał udział w przygotowaniach do zamachu na generał-gubernatora warszawskiego Josifa Hurko. Mościcki skonstruował bombę i wspólnie z Michałem Zielińskim miał przeprowadzić samobójczy atak. Zamach udaremniły carskie władze. Zagrożony aresztowaniem Mościcki wraz z żoną opuścił zabór rosyjski i udał się do Londynu. Kontynuował studia w Technical College w Finsbury i w Patent Library. Aby utrzymać rodzinę, pracował jako robotnik.
Bez sukcesu próbował uruchomić własne przedsiębiorstwo – fabrykę kefiru. Kontynuował działalność w ruchu socjalistycznym. W 1896 roku poznał Józefa Piłsudskiego. Od roku 1897 pracował na szwajcarskim Uniwersytecie we Fryburgu. Specjalizował się w elektrochemii. Od 1901 roku pracował w spółce Société de l'Acide Nitrique – przedsiębiorstwie w większości znajdującym się w rękach polskich. Zajmował się opracowywaniem metod otrzymywania tlenku azotu z powietrza. Tlenek azotu był potrzebny do produkcji kwasu azotowego. Zapotrzebowanie na kwas azotowy było ogromne.
Prace Mościckiego zdobyły uznanie na całym świecie. W 1910 roku szwajcarska firma Aluminium Industrie A.G. Neuhausen uruchomiła fabrykę kwasu azotowego zaprojektowaną przez polskiego chemika. Mościcki otrzymał wiele atrakcyjnych ofert pracy, jednak zdecydował się na stanowisko profesora Politechniki Lwowskiej. Kontynuował prace badawcze. Kolejne patenty uczyniły z niego zamożnego człowieka. W 1916 roku powstała kierowana przez Mościckiego spółka „Instytut Badań Naukowych i Technicznych – Metan”. Część zysków ze sprzedaży technologii przeznaczano na fundusz stypendialny dla młodych inżynierów. Kolejne patenty Mościckiego dotyczyły destylacji i frakcjonowania ropy. Na ich wdrożenie w Polsce zabrakło funduszy, jednak były powszechnie używane w Stanach Zjednoczonych.
Ignacy Mościcki kontynuował działalność niepodległościową. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zaangażował się w organizowanie polskiego przemysłu chemicznego. Chciał oprzeć produkcję na surowcach krajowych i uniezależnić gospodarkę od zagranicznych koncernów. Władze państwowe nie wykazały zainteresowania jego inicjatywami, dlatego je zrealizować w 1922 roku udziałowcy spółki „Metan” przekazali jej majątek na rzecz Chemicznego Instytutu Badawczego. Nowa placówka badawcza pod kierunkiem Mościckiego zajmowała się budową i rozwojem polskiego przemysłu chemicznego. Priorytetem był korzystanie z surowców krajowych, np. węgla, gliny, soli kamiennej. Największym osiągnięciem Instytutu było opracowanie technologii otrzymywania kauczuku syntetycznego.
Na początku lat dwudziestych Mościcki był także dyrektorem Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. Dzięki udoskonaleniom Mościckiego, poszerzeniu i rozwinięciu produkcji, Polska całkowicie uniezależniła się od importu w zakresie pozyskiwania azotniaku, karbidu, amoniaku, kwasu azotowego, azotanu amonu, saletrzaku i nitrofosu. W zakładzie kierowanym przez Mościckiego swój talent organizacyjny rozwinął Eugeniusz Kwiatkowski – późniejszy wicepremier, organizator rozwoju polskiego przemysłu, m.in. budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz portu w Gdyni.
Mościcki był inicjatorem budowy Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Tarnowie. Fabryka osiągnęła jeszcze większą produkcję niż zakłady w Chorzowie. Na cześć Mościckiego dzielnicę, gdzie zbudowano fabrykę, nazwano Mościcami.
Po przewrocie majowym, w ówczesnych warunkach społeczno-politycznych trudno było znaleźć kandydata na prezydenta Polski. Zgromadzenie Narodowe prezydentem wybrało Józefa Piłsudskiego, jednak Marszałek wyboru nie przyjął, ponieważ uważał, że konstytucja marcowa daje prezydentowi zbyt mało uprawnień. Piłsudski jako kandydata na prezydenta wysunął szerzej nieznanego naukowca Ignacego Mościckiego. 1 czerwca 1926 roku Ignacy Mościcki został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP.
Piłsudski odnosił się do Mościckiego z ostentacyjnym szacunkiem, jednak realną władzę w państwie sprawował Marszałek. Do 1935 roku Mościcki koncentrował się przede wszystkim na przemyśle i gospodarce. Zatwierdzał wszystkie polityczne decyzje marszałka Piłsudskiego. Po upływie kadencji Piłsudski ponownie poparł Mościckiego. Ponowny wybór w 1933 roku umocnił pozycję Mościckiego, zaangażował się on trochę mocniej w politykę.
Konstytucja kwietniowa z 1935 roku dała prezydentowi Polski szerokie uprawnienia. W maju tego roku zmarł Józef Piłsudski. Mościckiemu sugerowano złożenie rezygnacji z urzędu, był on zaprzysiężony na podstawie starej konstytucji. Oczekiwano, że zgodnie z planami Piłsudskiego nowym prezydentem zostanie Walery Sławek. Mościcki nie poddał się naciskom, dostarczył także ekspertyzy prawne, które stwierdzały brak konieczności dymisji.
Po sowieckiej agresji podczas kampanii wrześniowej, 17 września 1939 roku Mościcki przekroczył granicę Polski i udał się do Rumunii. Został tam internowany i nie mógł sprawować swojego urzędu. W efekcie Mościcki nominował na swego następcę Władysława Raczkiewicza i 30 września złożył urząd. Dzięki interwencji rządu USA w grudniu 1939 roku Mościcki mógł opuścić Rumunię. Udał się do Szwajcarii. Zmarł 2 października 1946 roku.
