czwartek,
Bitwa pod Gniewem
Od 22 września do 1 października 1626 roku rozegrała się bitwa zwana bitwą dwóch Wazów. Było to jedno ze starć wojny polsko-szwedzkiej toczącej się w latach 1626–1629. Gniew to miasto położone przy ujściu Wierzycy do Wisły, w połowie drogi między Tczewem a Grudziądzem.
W lipcu 1625 roku w Pilawie wylądowały oddziały króla Gustawa II Adolfa Wazy. Szwedzi szybko opanowali Braniewo, Frombork, Tolkmicko, Elbląg, Malbork, Tczew, Gniew i Puck. Żołnierze Gustawa Adolfa osaczyli Gdańsk, który był ich głównym celem. Szwedzi mieli na Pomorzu zdecydowaną przewagę liczebną, ponieważ Rzeczpospolita w tym okresie była zagrożona tatarskimi najazdami i większość sił koronnych stacjonowała na Ukrainie. Mimo to Polacy byli zaskoczeni skutecznością szwedzkich wojsk.
W sierpniu rozpoczęła się koncentracja wojsk polskich w Toruniu. Polski król Zygmunt III Waza chciał skłonić Gustawa II Adolfa Wazę do stoczenia bitwy na otwartym terenie. Polacy nie posiadali dostatecznej ilości artylerii, aby szturmować twierdze w zajętych przez Szwedów miastach. Wojska Zygmunta III Wazy ruszyły w stronę Grudziądza. Tam do polskich sił dołączyły oddziały sprowadzone przez wojewodę chełmińskiego Melchiora Weyhera. Łącznie siły Zygmunta III Wazy liczyły dwanaście tysięcy żołnierzy, jednak w królewskich szeregach obok doborowych oddziałów były także jednostki o niższej wartości, np. chorągwie prywatne. Pod tym względem lepiej prezentowali się żołnierze Gustawa Adolfa, była to zaprawiona w bojach zawodowa armia. Dodatkowo Szwedzi znacznie przewyższali Polaków siłą ognia.
We wrześniu wojska koronne rozpoczęły oblężenie Gniewu. Twierdza osłaniała przeprawę na Wiśle i była broniona przez niezbyt silne oddziały. Cześć wojsk Zygmunta III Wazy udała się w stronę Gdańska. Kiedy Gustaw Adolf dowiedział się o nadciągnięciu polskich wojsk, natychmiast skierował część szwedzkich swoje oddziałów pod Gniew. Liczyły one około dziesięciu tysięcy żołnierzy. 22 września rozpoczęły się pierwsze walki. Z uwagi na ukształtowanie terenu polska husaria nie mogła w pełni wykorzystać swoich możliwości. Pierwszego dnia bitwy nieznacznie przeważającą stroną okazali się Polacy.
Podczas kilkudniowej przerwy w walkach Szwedzi ściągnęli dodatkowe siły, liczba ich żołnierzy wzrosła do dwunastu tysięcy. Polskie wojska wzniosły dwa szańce i obsadzili je silną załogą dysponującą artylerią. 29 września walki wznowiono. Polacy próbowali sprowokować żołnierzy Gustawa Adolfa do stoczenia bitwy w otwartym polu, jednak szwedzka piechota trwała na swoich stanowiskach. W takiej sytuacji zaatakowali Polacy, jednak nie zdołali przełamać oporu przeciwnika. Następnego dnia obie strony zajęły się wzmacnianiem swoich stanowisk obronnych.
Gustaw Adolf chciał szybko rozstrzygnąć bitwę na swoją korzyść. Jego plan był bardzo prosty, część jego oddziałów miała związać Polaków walką, podczas gdy główne szwedzkie uderzenie miało ruszyć niepostrzeżenie wzdłuż Wisły. 1 października Szwedów spotkała przykra niespodzianka, okazało się, że kierunek ich głównego uderzenia przecinają nowe polskie szańce. Żołnierze Gustawa Adolfa nie zdołali się przez nie przebić. Zygmunt II Waza ponownie próbował sprowokować Szwedów do walnej bitwy, wychodząc ze swoimi wojskami w pole, ale Szwedzi twardo pozostali w swoich szańcach.
Polski król postanowił zwinąć oblężenie. Jego oddziały pomaszerowały w stronę Gdańska. Bitwa pozostała nierozstrzygnięta.
