piątek,
Gustaw Herling-Grudziński
Dzisiaj przypada rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku. Uchwałą Sejmu rok 2019 został ustanowiony Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
Urodził się jako Gecel Herling 20 maja 1919 roku w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej. Ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Kielcach. Przez dwa lata studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Naukę przerwał wybuch drugiej wojny światowej. W czasie studiów pisywał dla czasopism „Ateneum”, „Pion”, „Nowy Wyraz” oraz redagował tygodnik „Orka na Ugorze”. W październiku 1939 roku wspólnie z kolegami założył konspiracyjną organizację Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa (PLAN). Pod koniec roku wyjechał do okupowanego przez Sowietów Lwowa. Wkrótce udał się do Grodna i w marcu 1940 podjął próbę przekroczenia granicy litewskiej, podczas której został aresztowany przez sowieckie służby.
Został skazany na 5 lat pobytu w łagrze. Trafił do Jercewa w obwodzie archangielskim. W styczniu 1942 roku po głodówce protestacyjnej został zwolniony na mocy układu Sikorski-Majski. Wstąpił do Armii Andersa. Walczył m.in. pod Monte Cassino, za zasługi otrzymał Order Virtuti Militari. Po wojnie pozostał na emigracji. W Londynie pisał dla tygodnika „Wiadomości”. Był współtwórcą miesięcznika „Kultura” i członkiem Instytutu Literackiego. Po śmierci pierwszej żony zamieszkał we Włoszech. W latach 1952–1955 współpracował z Radiem Wolna Europa.
W latach siedemdziesiątych nawiązał współpracę z Komitetem Obrony Robotników i Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. W 1976 roku podpisał deklarację solidarnościową pisarzy polskich na Obczyźnie popierającą protest przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znany jako „List 59”. Zmarł w Neapolu 4 lipca 2000 roku.
W komunistycznej Polsce jego twórczość podlegała cenzurze i zakazowi publikacji, w ojczyźnie pisarza zaistniała dopiero po 1989 roku. Był doktorem Honoris Causa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz laureatem wielu nagród, m.in. literackiej Nagrody Polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego w 1990 roku. 5 czerwca 1998 roku został odznaczony Orderem Orła Białego „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej”.
Dorobek literacki
- Żywi i umarli (Rzym 1945);
- Inny świat (Londyn 1951);
- Skrzydła ołtarza (Paryż 1960);
- Drugie Przyjście (Paryż 1963);
- Upiory rewolucji (Paryż 1969);
- Dziennik pisany nocą 1971–1972 (Paryż 1973);
- Dziennik pisany nocą 1973–1979 (Paryż 1980);
- Podróż do Burmy (Londyn 1983);
- Dziennik pisany nocą 1980-1983 (Paryż 1984);
- Pierścień (Neapol 1986);
- Wieża i inne opowiadania (Poznań 1988);
- Dziennik pisany nocą 1984-1988 (Warszawa 1989);
- Dziennik pisany nocą 1989-1992 (Warszawa 1993);
- Portret wenecki. Trzy opowiadania (Lublin 1995);
- Don Ildebrando: opowiadania (Warszawa 1997);
- Gorący oddech pustyni (Warszawa 1997);
- Biała noc miłości (Warszawa 1999);
- Podzwonne dla dzwonnika (Warszawa 2000);
- Najkrótszy przewodnik po sobie samym (Kraków 2000);
- Wędrowiec cmentarny (Warszawa 2005);
- Wiek biblijny i śmierć (Kraków 2007).
