Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
poniedziałek,
Kapitulacja Powstania Warszawskiego
78 lat temu skapitulowało Powstanie Warszawskie. W nocy z 2 na 3 października 1944 roku reprezentujący dowódcę Armii Krajowej pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki i podpułkownik Zygmunt Dobrowolski podpisali z Niemcami „Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie”.
25 lipca 1944 roku rząd na uchodźstwie przesłał do Warszawy depeszę z postanowieniem, że decyzję w sprawie rozpoczęcia powstania w Warszawie podejmie Delegat Rządu na Kraj. 29 lipca emisariusz z Londynu, Jan Nowak-Jeziorański poinformował przywódców podziemia, że nie można liczyć na duże zrzuty broni i wysłanie do Warszawy przez Brytyjczyków polskiej Brygady Spadochronowej. Pod koniec lipca narady Komendy Głównej Armii Krajowej odbywały się dwa razy dziennie. Na pierwszej naradzie 31 lipca nie podjęto decyzji.
Drugie spotkanie tego dnia miało się odbyć o godzinie 18:00. Około 17:30 do lokalu przybył pułkownik Antoni Chruściel „Monter” i poinformował obecnych, że sowieckie czołgi były widziane na Pradze, a w Radości, Miłosnej, Okuniewie, Wołominie i Radzyminie stacjonuje już Armia Czerwona. Pod wpływem tego meldunku generał Tadeusz Bór-Komorowski poprosił o pilne przybycie na odprawę Delegata Rządu na Kraj. Jan Stanisław Jankowski dotarł na spotkanie w ciągu około 30 minut i po wysłuchaniu argumentów wyraził zgodę na rozpoczęcie powstania.
Decyzja zapadła o godzinie 18:00, planowo o tej porze narada miała się dopiero zacząć. Część oficerów dotarło na miejsce już po wszystkim. Mieli oni nowe informacje i uznali meldunek „Montera” za przesadzony. Niemcy kontratakowali w kilku miejscach i nie było mowy o ich ewakuacji z Warszawy bez zaciętych walk. Nie można było zbyt szybko spodziewać się przybycia oddziałów Armii Czerwonej do stolicy. Generał „Bór” uznał jednak, że jest już za późno na odwołanie rozkazów.
W okupowanej Warszawie obowiązywała godzina policyjna, która rozpoczynała się o godzinie 20:00, dlatego rozkaz „Bora” został przekazany dowódcom jednostek dopiero następnego dnia. Rozkazy mobilizacyjne roznosiło ponad sześć tysięcy łączniczek i gońców. Przeprowadzona w ostatniej chwili mobilizacja przebiegała z problemami. Do miejsc koncentracji zdołano dostarczyć z magazynów jedynie 40% posiadanej broni, wielu żołnierzy nie zdążyło dotrzeć do swoich oddziałów.
Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 roku. Jest ono uznawane za jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Celem powstania było wyzwolenie Warszawy i rozpoczęcie jawnej działalności legalnych władz państwowych przed wkroczeniem Sowietów. W 1944 roku planowano, że walki w polskiej stolicy będą trwały nie więcej niż tydzień, jednak Armia Czerwona wstrzymała ofensywę i słabo uzbrojeni powstańcy zmagali się z Niemcami przez 63 dni.
Była to jedna z największych i najbardziej zaciętych bitew miejskich drugiej wojny światowej. Historycy przyjmują, że straty ludności cywilnej wyniosły od 150 tysięcy do 200 tysięcy zabitych. W walkach poległo prawie 16 tysięcy polskich żołnierzy.
