piątek,
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
2 września 1945 roku powołano do życia Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. Organizacja nie zgadzała się z kształtem granicy wschodniej ustalonym w Jałcie i domagała się opuszczenia terytorium Polski przez wojska sowieckie. Sprzeciwiała się prześladowaniom politycznym i żądała przeprowadzenia wolnych wyborów parlamentarnych. Członkowie WiN chcieli uniezależnić Polskę od wpływów Związku Radzieckiego.
Pierwszym prezesem WiN został pułkownik Jan Rzepecki, były szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej oraz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Od początku organizacją kierowali byli oficerowie AK, po siłach zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego przejęto także strukturę organizacyjną. Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość swoją działalność chciało opierać na drodze politycznej, jednak dysponowało także leśnymi oddziałami partyzanckimi i nie wykluczało możliwości zbrojnej obrony. Oddziały WiN rozbijały więzienia i uwalniały patriotów, likwidowały posterunki milicji, zabijały osoby współpracujące z komunistami, toczyły walki z oddziałami wojska, jednak traktowały to jako obronę przed terrorem. Zwalczano komunistyczną administrację. W latach 1945-46 organizacja liczyła ponad 30 tysięcy członków.
Zrzeszenie było przeszkodą w realizacji planów politycznych dla władz komunistycznych, stąd Urząd Bezpieczeństwa i NKWD podejmowało szereg działań, aby rozbić organizację. W latach 1945–1947 aresztowano cztery kolejne Zarządy WiN. Na początku 1948 roku funkcjonariusze Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego w ramach operacji „Cezary” utworzyli prowokacyjną strukturę zwaną „V Zarządem WiN”. Fikcyjny zarząd składał się z funkcjonariuszy komunistycznych służb, aresztowanych i zmuszonych do współpracy oficerów niepodległościowego podziemia oraz niczego nieświadomych szeregowych członków organizacji. Kontrolując resztki WiN, przez cztery lata prowadzono grę operacyjną. Jej ofiarą padły grupy konspiracyjne w kraju, niepodległościowe środowiska emigracyjne oraz zachodnie agencje wywiadowcze.
Na skutek prowokacji dziesiątki ludzi trafiło do więzienia. Niektórzy z nich otrzymali wyroki śmierci. Przechwytywano przesyłanych z zachodu agentów, środki pieniężne, złoto i nowoczesny sprzęt łączności. W zamian wysyłano fałszywe informacje, a nawet podstawionych ludzi na przeszkolenie wywiadowcze i dywersyjne. Po zakończeniu operacji komunistyczne służby ujawniły informację o współpracy niektórych emigracyjnych stronnictw z obcym wywiadem w zamian za otrzymywane fundusze na działalność i pobocznym efektem gry wywiadów stał się rozłam na emigracji. Mistyfikacja trwała do końca, kiedy pod koniec 1952 roku Moskwa nakazała przerwanie gry, opublikowano fikcyjne oświadczenie rzekomych przywódców organizacji o ich decyzji o ujawnieniu i przekazaniu komunistom będących w ich posiadaniu środków i archiwum WiN.
