poniedziałek,
Zofia Holszańska
Zofia Holszańska herbu Hippocentaurus urodziła się około 1405 roku. Pochodziła z litewskiego rodu, którego siedzibą była wieś Holszany. Po śmierci ojca wraz z matką i siostrami zamieszkała u swojej rodziny na dworze w Drucku.
Wiosną 1420 roku Władysław Jagiełło trzeci raz został wdowcem, będący już w podeszłym wieku polski król nie miał potomka męskiego i szybko zaczęto rozglądać się za kandydatką na kolejną małżonkę. Kiedy na przełomie 1420 i 1421 roku Jagiełło odwiedził Druck zainteresował się nastoletnią Zofią. Wizyta króla nie była przypadkowa, za sprawą stał wielki książę Witold, który chciał zeswatać Jagiełłę z jedną ze swoich powinowatych panien Holszańskich.
Mimo kilku przeszkód sprawę małżeństwa załatwiono bardzo szybko. Najpierw zgodnie z obyczajem za mąż wyszła starsza siostra Zofii, która poślubiła jednego z licznych bratanków Jagiełły, później prawosławna Holszańska przyjęła chrzest w obrządku katolickim. 7 lutego 1422 roku w kościele pw. Przemienienia Pańskiego w Nowogródku Władysław Jagiełło pojął za żonę Zofię Holszańską. Zofia miała wtedy około siedemnastu lat, Jagiełło mógł mieć ich już siedemdziesiąt. Życie na Wawelu nie było łatwe, nowej żony króla nie znosiła Jadwiga – córka Jagiełły z drugiego małżeństwa, niechętne jej było także stronnictwo proluksemburskie. Król Jagiełło był w ciągłych rozjazdach, w ciągu pierwszego roku małżeństwa para przebywała ze sobą wspólnie zaledwie przez kilka tygodni.
Holszańska została koronowana dopiero 5 marca 1424 roku. Jesienią tego roku urodziła syna, który otrzymał imię Władysław. Szczęśliwy król Jagiełło natychmiast podjął starania, aby został on jego następcą. 16 maja 1426 roku na świat przyszedł ochrzczony jako Kazimierz kolejny syn królewskiej pary, jednak dziecko zmarło po kilku miesiącach. 30 listopada 1427 roku urodził się ostatni syn Jagiełły, który później przeszedł do historii jako Kazimierz Jagiellończyk.
W 1427 roku jeszcze podczas ciąży Zofia Holszańska została oskarżona o niewierność małżeńską. Początkowo Jagiełło uwierzył w te pomówienia i postawił żonę przed sądem. Torturowane dwórki królowej wskazały rzekomych kochanków swojej pani. Ostatecznie, kiedy królowa zgodnie z ówczesnym obyczajem prawnym wraz z przedstawicielkami siedmiu szanowanych rodów złożyła przysięgę oczyszczającą, zarzuty zostały odwołane.
1 czerwca 1434 roku zmarł Władysław II Jagiełło i Zofia została wdową. Nowym królem został jej syn, Władysław III Warneńczyk. W 1440 roku rządy na Litwie rozpoczął młodszy syn Jagiełły. Cztery lata później Władysław III poległ w bitwie z Turkami pod Warną, a Zofia rozpoczęła starania o polską koronę dla swojego młodszego syna. W kwietniu 1445 roku na zjeździe w Sieradzu królem Polski wybrano Kazimierza, jednak nie kwapił się on do objęcia polskiego tronu i został koronowany dopiero latem 1447 roku.
Zofia Holszańska wspierała finansowo Akademię Krakowską, ufundowała także kaplicę Świętej Trójcy w katedrze wawelskiej. Na jej polecenie przetłumaczono Biblię z języka czeskiego, „Biblia królowej Zofii” jest najstarszym znanym przekładem Biblii na język polski. Latem 1461 roku Zofia zachorowała, początkowo uważała, że organizm sam przezwycięży chorobę i odmówiła przyjmowania lekarstw, jednak stan jej zdrowia gwałtownie się pogorszył. Zmarła 21 września 1461 roku na Wawelu.
