poniedziałek,
Władysław III Warneńczyk
Dzisiaj mija rocznica urodzin syna Władysława Jagiełły, króla Polski i Węgier.
Starszy syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej urodził się 31 października 1424 roku w Krakowie. Otrzymał imię Władysław. 1 czerwca 1434 roku w Gródku zmarł jego ojciec. Mimo poważnego oporu możnych dziesięcioletni Władysław został królem Polski. Jego koronacja odbyła się 25 lipca 1434 roku w katedrze wawelskiej. Z racji młodego wieku władcy, przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent kardynał Zbigniew Oleśnicki. W chwili wstąpienia Władysława III na tron toczyła się kolejna wojna polsko-krzyżacka. Konflikt zakończył się w 1435 roku pokojem zawartym w Brześciu Kujawskim.
Po śmierci cesarza Zygmunta Luksemburskiego w 1437 roku rozpoczęły się rokowania na temat zapewnienia Władysławowi III sukcesji na Węgrzech. Prohusycka opozycja czeska zaproponowała, aby polski władca objął tron czeski. Biskup Oleśnicki odmówił, ponieważ był wrogo nastawiony do ruchu husyckiego. W takiej sytuacji Czesi wybrali na króla brata Władysława III, Kazimierza Jagiellończyka, jednak ich prawowity następca tronu Albrecht Habsburg z pomocą wojsk węgierskich i niemieckich zajął Pragę i koronował się na króla.
Albrecht w 1439 roku zmarł na czerwonkę, której nabawił się podczas wojny z Turkami. Po jego śmierci Władysław III został wybrany przez sejm węgierski na króla Węgier, a koronacja odbyła się 17 lipca 1440 roku w katedrze w Białogrodzie Królewskim. Wdowa po zmarłym Albrechcie II urodziła syna Władysława Pogrobowca i chciała osadzić go na tronie, między jej stronnictwem a stronnictwem Władysława Warneńczyka rozpętała się wojna. Po interwencji papieża Eugeniusza IV konflikt zakończył się 15 grudnia 1442 roku układem pokojowym w Győr. Liczono na pomoc polskiego króla w obronie regionu przed pochodem armii islamskiej Turcji.
Podczas przygotowań do wojny Władysław III mocno zadłużył się u możnych. Jesienią 1443 roku ruszył ze zbrojną wyprawą. 3 listopada 1443 roku odniósł zwycięstwo pod serbskim miastem Aleksinac. 1 grudnia 1443 roku zajął i spalił Sofię. W kolejnych bitwach odnosił same sukcesy. Kampania zakończyła się 12 czerwca 1444 roku podpisaniem dziesięcioletniego rozejmu w Segedynie na Węgrzech. Na jego mocy sułtan Murad II miał opuścić Serbię oraz wydać Węgrom i Serbom 24 zamki nad Dunajem. Na skutek namów legata papieskiego Juliana Cesariniego dwudziestoletni król popełnił błąd strategiczny i już na początku sierpnia 1444 roku złamał korzystny rozejm. Źle przygotowana chrześcijańska krucjata początkowo odnosiła sukcesy, jednak w listopadzie wojska Władysława III zostały zablokowane przez Turków i zmuszone do stoczenia walnej bitwy z przeważającym liczebnie wrogiem.
10 listopada 1444 roku w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym dwadzieścia tysięcy chrześcijan starło się z liczącymi sześćdziesiąt tysięcy żołnierzy oddziałami sułtana Murada II. Od samego początku zarysowała się przewaga wojsk osmańskich. Władysław III na czele hufca ciężkiej jazdy wbił się między tureckie oddziały piechoty i został otoczony. Kiedy jego zabity koń padł na ziemię, jeden z janczarów odciął mu głowę. Według niektórych relacji sułtan turecki przez wiele lat przechowywał ją jako trofeum wojenne w garnku z miodem. Ciała polskiego króla nigdy nie odnaleziono. Po śmierci Władysława III wojska chrześcijan wpadły w panikę i bitwa zakończyła się dla nich całkowitą klęską.
Władysław III nie miał żony ani potomków. Węgierscy możnowładcy na swojego króla wybrali czteroletniego Władysława Pogrobowca. W Polsce nastąpiło trzyletnie bezkrólewie, po którym koronę królewską przejął jego młodszy brat wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk. Na długi czas odwlekania wyboru króla miały wpływ pogłoski o cudownym przeżyciu bitwy przez Władysława.
Bułgarzy obdarowali Władysława III przydomkiem Warneńczyk. Jest on przez nich uznawany za bohatera narodowego. Klub sportowy, pierwszy zdobywca tytułu mistrza Bułgarii w piłce nożnej nosił na jego cześć nazwę Władysław Warna (Владислав Варна). Władysław trzykrotnie był mistrzem Bułgarii. W 1935 roku w Warnie wzniesiono pomnik–mauzoleum Władysława Warneńczyka. Po 1990 roku walki pod Warną zostały upamiętnione na jednej z tablic Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem „WARNA 10 XI 1444”. Władysław II poniósł śmierć w walce z innowiercami, jednak nie został kanonizowany.
