poniedziałek,
Podlaska Wytwórnia Samolotów
Z inicjatywy Stanisława Różyczki de Rosenwerth i inżyniera Witolda Rumbowicza 27 listopada 1923 roku w Białej Podlaskiej powstała wytwórnia lotnicza. Baron Rosenwerth do spółki wniósł grunty, budynki oraz kapitał, Rumbowicz miał odpowiednie kwalifikacje i ściągnął do firmy specjalistów – rektora Politechniki Warszawskiej profesora Antoniego Ponikowskiego oraz organizatora studiów lotniczych w Warszawie profesora Czesława Witoszyńskiego.
W odrodzonej Polsce potrzebne były nowe samoloty, dlatego inicjatywa twórców wytwórni była właściwie skazana na sukces. Początkowo na zlecenie Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Białej Podlaskiej produkowano licencyjny samolot Potez XV. Następne zamówienie dotyczyło nowszej konstrukcji – samolotu Potez XXVIIA2. W 1928 roku dyrektorem naczelnym Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) został inżynier Jan Czerwiński. Jego celem było wdrożenie do produkcji własnych konstrukcji.
Pierwszy projekt samolotu w biurze konstrukcyjnym PWS powstał już w 1924 roku. Inżynier Zbysław Ciołkosz i inżynier Aleksander Grzędzielski wzięli udział w konkursie na projekt dwumiejscowego ciężkiego samolotu myśliwskiego ogłoszonym przez Departament Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. Samolot oznaczony jako PWS-1 zyskał aprobatę wojskowych i w 1927 roku podpisano umowę na budowę dwóch prototypów. Niestety pierwszy samolot opracowany w PWS nie sprawdził się w testach i mimo wprowadzenie kilku udoskonaleń ostatecznie zrezygnowano z tej konstrukcji w 1929 roku.
Kolejne konstrukcje z Białej Podlaskiej z reguły nigdy nie zostały wdrożone do seryjnej produkcji, jednak stanowiły dobrą szkołę dla polskich inżynierów. Wyjątkiem był samolot szkolno-treningowy PWS-26 produkowany od 1936 roku. Obok RWD-8 był to najliczniej produkowany samolot szkolny w przedwojennej Polsce, powstało 310 sztuk. 3 września 1939 roku podczas ataku grupy niemieckich myśliwców na nieuzbrojony samolot PWS-26 dzięki kunsztowi pilota Jana Falkowskiego Niemcy stracili jeden samolot.
W grudniu 1932 roku udziały w spółce wykupiło państwo i została ona upaństwowiona. Od 1936 roku znalazła się w strukturach Państwowych Zakładów Lotniczych. W latach 1931-1939 w Białej Podlaskiej wyprodukowano 1537 samolotów oraz kilkadziesiąt szybowców. Sporo z tych samolotów było konstrukcjami wytwarzanymi na licencji. W Białej Podlaskiej produkowano także RWD-8. Jesienią 1939 roku do produkcji miały trafić samoloty szkolne PWS-35 Ogar oraz PWS-33 Wyżeł, jednak te plany przekreślił wybuch wojny. 4 września podczas bombardowania Luftwaffe fabryka uległa znacznym zniszczeniom. Pozostałości zakładu rozgrabili wkrótce sowieccy żołnierze.
