sobota,
Zdobycie PAST-y
20 sierpnia 1944 roku oddziały powstańców zdobyły gmach PAST-y przy ulicy Zielnej. Nazwa budynku pochodzi od pierwszych liter nazwy drugiego właściciela – Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej. Budynek wzniesiono w latach 1906-1908. Ten 51-metrowy gmach był wtedy najwyższym budynkiem mieszkalnym w Europie.
W czasie powstania warszawskiego PAST-a była ważnym strategicznie miejscem. Z wysokich pięter Niemcy prowadzili ostrzał i obserwację. Każdego dnia ludzie padali ofiarą snajperów. Była to także główna centrala łączności z frontem wschodnim. Gmach był otoczony przez powstańców, Niemcy byli zaopatrywani przez samochody przyjeżdżające pod budynek pod eskortą czołgów.
Pierwszy szturm na PAST-ę miał miejsce już 2 sierpnia. Atak został krwawo odparty. Próby zdobycia budynku wielokrotnie ponawiano w następnych dniach. Szybko pojawił się pomysł podpalenia budynku, jednak w pierwszych dniach liczono na zdobycie sprzętu, który znajdował się w budynku. Po kilkunastu dniach nikt już się na to nie oglądał.
Powstańcy zgromadzili około 3 ton paliwa. Do oblewania gmachu mieszanką zapalającą przeznaczono motopompę strażacką. Szturm rozpoczął się około drugiej w nocy. Za pomocą ładunku wybuchowego przebito się przez ścianę z sąsiedniej kamienicy. Jednocześnie do akcji przystąpiła motopompa. Strumień mieszanka ropy i benzyny sięgał drugiego piętra. Budynek podpalono. Powstańcy wybili przejścia do budynku w kolejnych miejscach. Zajmowanie budynku przebiegało bardzo powoli i wymagało krwawej walki. Niemcy wycofujący się na wyższe piętra rzucali w dół wiązki granatów. Kiedy Polacy dotarli na górę, okazało się, że przeciwników tam nie ma. Obrońcy gmachu wykorzystali małą klatkę schodową i ukryli się w piwnicach. Poddali się, dopiero gdy zagrożono im użyciem butelek zapalających.
Szturm prowadził Batalion Kiliński pod dowództwem rotmistrza Henryka Leliwy-Roycewicza. Do walki przyłączali się członkowie pobliskich oddziałów. Poległo 38 Polaków. Do niewoli wzięto 115 jeńców. Budynek pozostał w polskich rękach do końca powstania.
