Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Ocalały świadek Katynia

środa,

Ocalały świadek Katynia

Stanisław Swianiewicz z wagonu widział, jak jego towarzyszy umieszczano w autobusach i odwożono w kierunku lasu katyńskiego.

Urodził się 7 listopada 1899 roku w Dyneburgu. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych, jego pradziadek został stracony po powstaniu listopadowym, dziadek walczył w powstaniu styczniowym. Jego rodzice byli ludźmi wykształconymi, Stanisław od dziecka władał językami: polskim, rosyjskim i niemieckim. Jako nastolatek związał się z ruchem niepodległościowym. Studiował ekonomię na Uniwersytecie Moskiewskim. Po rewolucji październikowej opuścił Moskwę. W 1919 roku został komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej w Inflantach. Brał udział w walkach z bolszewikami o Wilno. Jesienią 1920 roku wziął udział w tzw. buncie Żeligowskiego.

W 1924 roku ukończył studia na wydziale prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Edukację akademicką kontynuował w Paryżu, Wrocławiu oraz w Kilonii. Podczas dwudziestolecia międzywojennego był związany z Uniwersytetem Stefana Batorego, specjalizował się w sowietologii, m.in. analizował sowiecką gospodarkę. Był członkiem Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie oraz Instytutu Europy Wschodniej we Wrocławiu. Miał zdecydowanie negatywny stosunek do nazizmu, jednak jako ekonomista w swoich opracowaniach obiektywnie doceniał szybki rozwój gospodarki niemieckiej w ramach polityki interwencjonizmu państwowego, co sprawiło, że był uważany za germanofila przez władze państwowe. W 1938 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym ekonomii politycznej na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany. Podczas kampanii wrześniowej walczył m.in. w bitwie pod Krasnobrodem. Podczas próby przedostania się na Węgry wpadł w ręce Sowietów. Trafił do obozu w Kozielsku. Na początku kwietnia 1940 roku rozpoczęła się likwidacja obozu. 29 kwietnia Stanisław Swianiewicz razem z grupą oficerów został wywieziony pociągiem więziennym z Kozielska do stacji Gniezdowo koło Katynia. Teren był obstawiony kordonem żołnierzy NKWD z bagnetami na broni. Wyprowadzanych z pociągu oficerów umieszczano w autobusach, które odjeżdżały w stronę lasu katyńskiego. Stanisław Swianiewicz z niewiadomych przyczyn nie został wyprowadzony z wagonu. To wydarzenie zaciążyło na całym jego późniejszym życiu. Mocno zastanawiał się, co tak naprawdę zaszło, jednak początkowo nie dopuszczał myśli, że widział przygotowania do masowej egzekucji.

Po pobycie w kolejnych sowieckich więzieniach otrzymał wyrok ośmiu lat łagru i trafił do obozu przymusowej pracy w Republice Komi. Po zawarciu układu Sikorski-Majski został zwolniony, jednak jako jedynego żyjącego polskiego świadka zbrodni katyńskiej szybko zatrzymało go NKWD. Interwencje polskich polityków i ambasady doprowadziły do jego uwolnienia wiosną 1942 roku. Po dotarciu na miejsce formowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR złożył raport na temat swojego pobytu w Kozielsku i wydarzeniu, którego był świadkiem. Mimo przeszkód stawianych przez sowieckie władze zdołał wyjechać z ZSRR.

W 1944 roku złożył relację z wydarzeń, które widział na własne oczy ambasadorowi Wielkiej Brytanii przy polskim rządzie. Jego świadectwo znalazło się w publikacji „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” z 1948 roku. Po zakończeniu wojny znajomi uczeni proponowali mu powrót do Polski, jednak ze względu na swoje doświadczenia katyńskie pozostał na emigracji. W 1951 roku składał zeznania przed specjalną komisją Kongresu USA do zbadania zbrodni katyńskiej. W 1976 roku wydał książkę „W cieniu Katynia”. Jedyny raz odwiedził powojenną Polskę w 1990 roku. Zmarł 22 maja 1997 roku w Londynie.

Artykuł: Teoria emocji kolorów

Teoria emocji kolorów

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły