piątek,
Okręt podwodny ORP Jastrząb
Na początku lat 20. ubiegłego wieku amerykańska stocznia Electric Boat opracowała nową linię okrętów podwodnych typu S. Wyróżniała się ona jednokadłubową konstrukcją. Okręt S-25 (później „Jastrząb”) powstał w stoczni Fore River w Quincy w stanie Massachusetts. 000 Jednostkę zwodowano 29 maja 1922 roku, od 9 lipca 1923 roku służyła w amerykańskiej United States Navy. W sierpniu 1941 roku Brytyjczycy zwrócili się do Stanów Zjednoczonych z prośbą o przekazanie kilkunastu okrętów podwodnych klasy S. W grupie pozyskanych przez Królewską Marynarkę Wojenną jednostek znalazł się S-25.
18 listopada 1939 roku w Paryżu Polacy i Brytyjczycy zawarli umowę o sojuszu między Marynarką Wojenną oraz Royal Navy. Dodatkowy tajny protokół gwarantował stronie polskiej dopływ nowych jednostek. W grudniu 1940 roku podpisano kolejny protokół określający warunki dzierżawy brytyjskich jednostek. W sierpniu 1941 roku wobec braków kadrowych uniemożliwiających obsadzenie pozyskanych okrętów podwodnych własnymi załogami Admiralicja brytyjska postanowiła przekazać S-25 polskiej marynarce.
29 września 1941 roku skompletowano załogę liczącą pięćdziesięciu marynarzy. Dowódcą okrętu został kapitan Bolesław Romanowski. Polscy marynarze przeszli odpowiednie szkolenie. 31 października rozpoczęto procedurę formalnego przekazania jednostki. 12 listopada 1941 roku na okręcie podniesiono polską banderę, dotychczasowy S-25 otrzymał znak taktyczny P-551 i nazwę „Jastrząb”. ORP „Jastrząb” był wysłużoną jednostką, która niedawno odbyła trudny rejs przez Atlantyk, dlatego wymagała natychmiastowego remontu, który potrwał cztery miesiące.
24 kwietnia 1942 roku „Jastrząb” wypłynął w swój pierwszy patrol bojowy pod polską banderą. Zadaniem była daleka osłona konwoju PQ-15 udającego się do Murmańska. Na pokładzie znajdowało się trzydziestu dziewięciu Polaków i trzech Brytyjczyków. Konwój napotkał na swojej trasie góry lodowe i dokonał zmiany kursu. W efekcie 2 maja 1942 roku znalazł się w strefie patrolowanej przez polski okręt podwodny. Okręty eskortujące konwój wzięły „Jastrzębia” za nieprzyjacielskiego U-boota i przystąpiły do ataku. Zignorowano wystrzelenie przez polską jednostkę żółtych świec dymnych, które były znakiem rozpoznawczym alianckich okrętów podwodnych. Gdyby kapitan Romanowski wziął taką ewentualność pod uwagę, „Jastrząb” mógł uciec na większą głębokość i jego szanse przetrwania byłyby zdecydowanie większe. Norweski niszczyciel „St Albans” oraz brytyjski trałowiec HMS „Seagull” przystąpiły do zrzucania bomb głębinowych. Polacy uniknęli bezpośredniego trafienia tylko dzięki karkołomnym podwodnym akrobacjom. Bliskie wybuchy spowodowały jednak wiele uszkodzeń, kadłub zaczął przeciekać i polski okręt został zmuszony do wynurzenia. Mimo błyskawicznie wywieszonej przez dowódcę polskiej bandery nad pomostem sojusznicze jednostki otworzyły ogień z broni maszynowej. Życie straciło trzech polskich marynarzy oraz dwóch Brytyjczyków.
Uszkodzenia polskiego okrętu były na tyle duże, że nie było mowy o powrocie do bazy. Okręt zatopiono przez otwarcie odwietrzników. Śledztwo przeprowadzone przez Brytyjczyków wykazało szereg uchybień, m.in. brak znajomości obowiązujących przepisów przez dowódców „St Albans” i „Seagull”, jednak atak na polską jednostkę został uznany za usprawiedliwiony wobec panujących warunków pogodowych. Dowódca „St Albans” otrzymał naganę, jego kolega z „Seagull” zginął podczas rejsu. Za pełną poświęcenia postawę podczas obrony „Jastrzębia” załoga została udekorowana Krzyżami Walecznych. W grudniu 1942 roku ci sami marynarze obsadzili nowy okręt podwodny ORP „Dzik”, który pływał pod polską banderą do końca wojny.
