czwartek,
Michał Sokolnicki
Dziś mija rocznica urodzin polskiego generała, wybitnego inżyniera wojskowego, bliskiego współpracownika Napoleona.
Michał Sokolnicki herbu Nowina urodził się 29 września 1760 roku w Wierzei, w Wielkopolsce. Pobierał nauki w klasztorze cystersów w Obrze, w domu rodzinnym francuski ksiądz Jan Courieu uczył go języka francuskiego, historii antycznej i matematyki. W latach 1777–1780 odbył studia w Szkole Rycerskiej w Warszawie. Zakończył je w stopniu porucznika.
W latach 1781–1787 prawdopodobnie kształcił się dodatkowo w dziedzinie inżynierii. Po powrocie do kraju w 1787 roku otrzymał awans do stopnia kapitana. Rok później wspólnie z pułkownikiem Jakubem Jasińskim założył Wileński Korpus Inżynierów. Wykładał tam geometrię praktyczną i budownictwo. W 1791 roku został oddelegowany do Saksonii na studia w dziedzinie hydrografii i inżynierii wojskowej. Podczas pobytu w Dreźnie opracował raport na temat hydrografii i sił zbrojnych Saksonii oraz projekt założenia w Polsce Szkoły Dróg i Mostów. Po ich przedstawieniu Komisji Wojskowej został nagrodzony oficjalną pochwałą i awansem na podpułkownika.
Po wybuchu wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku objął stanowisko kwatermistrza generalnego armii litewskiej. Dodatkowo zajmował się budową fortyfikacji i innych obiektów wojskowych. Latem pod Grodnem zbudował na bazie połączonych tratw zaklinowany prądem na brzegach rzeki Niemen most uznany za wybitne dzieło inżynierii. Oryginalna konstrukcja pozwoliła wycofać się polskim wojskom wraz z taborami i artylerią.
W 1792–1794 nie służył w wojsku. Przebywając w rodzinnych stronach, opracował podręcznik pomiarów polowych i podjazdów wojennych. Nie został on wydany drukiem, jednak krążyły jego liczne odpisy.
Po wybuchu powstania kościuszkowskiego w Radzyminie samodzielnie zorganizował oddział powstańczy. Na czele swoich żołnierzy walczył z Rosjanami. Kiedy dotarł do Warszawy, otrzymał awans do stopnia pułkownika. Opracował raport o insurekcji warszawskiej, który osobiście złożył na ręce Tadeusza Kościuszki. Przywódca powstania zlecił mu zadnie sformowania Korpusu Stałego Strzelców pod imieniem Województw Wielkopolskich. Stan osobowy formacji doszedł do kilku tysięcy żołnierzy, jednak nigdy nie osiągnęła ona pełnej gotowości bojowej. Na jej bazie funkcjonowało kilka odrębnych oddziałów. Sokolnicki dowodził 19 Regimentem Strzelców Koronnych zwanym regimentem Sokolnickiego. Było to zgrupowanie kilku kompanii piechoty.
Sokolnicki brał udział w obronie Warszawy przed Prusakami. We wrześniu 1794 roku uczestniczył w wyprawie wielkopolskiej Jana Henryka Dąbrowskiego. 13 listopada otrzymał stopień generała majora. Po upadku powstania jako towarzysz prezydenta Warszawy Ignacego Zakrzewskiego dobrowolnie zgłosił się na zsyłkę do Petersburga. Na wygnaniu zajmował się pracą naukową. Po śmierci carycy Katarzyny II wrócił do Polski.
Jesienią 1797 roku wyjechał do Paryża. Prowadził tam działalność polityczną. Zwracał uwagę na imperialistyczne zapędy Rosji wobec Europy, jednak był ignorowany przez Francuzów. W roku 1800 wrócił do służby wojskowej. Służył w Legii Naddunajskiej, formacji utworzonej z Polaków, którzy jako żołnierze armii austriackiej trafili do niewoli francuskiej. Walczył w wojnie Francji z Austrią.
W 1806 roku uczestniczył w zdobyciu Pułtuska przez Napoleona. W 1807 roku objął dowództwo brygady w Legii Dąbrowskiego. Walczył na Pomorzu. Dekretem Napoleona otrzymał Krzyż Legii Honorowej. Rok później został generałem brygady wojsk Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w wielu bitwach wojny polsko-austriackiej. Jako dowódca polskich oddziałów odniósł efektowne zwycięstwo w bitwie pod Górą Kalwarią. W 1809 roku otrzymał z rąk Napoleona nominację na stopień generała dywizji i Krzyż Oficerski Legii Honorowej. W ramach armii Księstwa Warszawskiego udekorowano go Krzyżem Komandorskim Virtuti Militari.
W 1810 roku ciężko podupadł na zdrowiu. Wyjechał za granicę na leczenie. Samowolnie przedłużył urlop zdrowotny, skutkiem czego skreślono go z ewidencji służby czynnej w Księstwie Warszawskim. W Paryżu został oficerem sztabu Napoleona. Przygotowywał opracowania związane z planowaną wyprawą na Rosję. W 1812 roku towarzyszył wodzowi Francuzów w podróży do Królewca. Przeszedł do osobistego sztabu Napoleona. Podczas wyprawy moskiewskiej Cesarz powierzał mu ważne misje. Sokolnicki był adiutantem Napoleona m.in. w bitwach pod Smoleńskiem i Borodino. W 1813 roku rozpoczął służbę w Korpusie Polskim. Jako dowódca 7. Dywizji Lekkiej Jazdy Polskiej brał udział w licznych walkach z wojskami koalicji antyfrancuskiej. W bitwie pod Lipskiem dowodził IV Korpusem Jazdy Polskiej. Uczestniczył w obronie Paryża.
Ostatnie lata życia spędził w Warszawie. Zmarł 24 września 1816 roku po wypadku podczas parady wojskowej na placu Saskim, kiedy został poturbowany przez spłoszonego konia.
