środa,
Janusz Brochwicz-Lewiński „Gryf”
Dzisiaj mija rocznica śmierci generała Janusza Brochwicz-Lewińskiego – żołnierza Armii Krajowej, powstańca warszawskiego.
„Poszliśmy do powstania, bo marzyliśmy o wolnej Polsce”
–– Janusz Brochwicz-Lewiński.
Urodził się 17 września 1920 roku w Wołkowysku. W 1938 roku w rodzinnym mieście zdał maturę. Ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy 29. Dywizji Piechoty przy 76. Lidzkim Pułku Piechoty w Grodnie. Walczył w kampanii wrześniowej. Po sowieckiej agresji dostał się do niewoli. Udało mu się uciec i przedostać na tereny okupowane przez Niemców. Skierował się do Warszawy. Po krótkim pobycie w okupowanej stolicy, w styczniu 1940 roku wyjechał do Lublina. Rozpoczął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej. Po dekonspiracji w 1942 roku walczył w oddziałach partyzanckich, m.in. służył pod komendą Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.
Na początku 1944 roku został oddelegowany do Warszawy. Otrzymał przydział do batalionu „Parasol”. Prowadził szkolenia w konspiracyjnej podchorążówce. Krótko przed wybuchem powstania warszawskiego dowodził akcją na aptekę Wendego przy Krakowskim Przedmieściu. 10 lipca 1944 roku żołnierze Armii Krajowej przechwycili znaczne zapasy leków przeznaczonych dla niemieckich szpitali wojskowych na froncie wschodnim. Mimo licznych, okolicznych posterunków policji i żandarmerii operację udało się przeprowadzić bez żadnego wystrzału.
„Bądźcie dumni z naszego Powstania, nie słuchajcie tych, którzy próbują pomniejszyć jego znaczenie”
–– Janusz Brochwicz-Lewiński.
W pierwszych dniach powstania batalion „Parasol” walczył na Woli. 3 sierpnia Janusz Brochwicz-Lewiński ze swoim oddziałem osadził Pałacyk Michla i przygotował zasadzkę na Niemców, którzy będą szturmować barykadę na ulicy Wolskiej. Plan się powiódł i rankiem 5 sierpnia powstańcy zadali przeciwnikom dotkliwe straty. Tego dnia niemieckie ataki wspierane czołgami odparto jeszcze trzykrotnie. Podczas piątego uderzenia przeciwnika powstańcy podjęli decyzję o odwrocie. 8 sierpnia podczas walk o wolskie cmentarze, Janusz Brochwicz-Lewiński trafiony kulą snajpera na terenie Cmentarza Ewangelickiego został ciężko ranny.
Po upadku powstania warszawskiego trafił do niewoli. Znalazł się w obozie jenieckim Murnau. Po wyzwoleniu i zakończeniu wojny zdecydował się na emigrację do Wielkiej Brytanii. Został żołnierzem armii brytyjskiej. W pewnym okresie służył także jako agent brytyjskiego wywiadu.
W 2002 roku powrócił do Polski. Aktywnie działał w środowisku kombatanckim. Był członkiem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz Komitetu Honorowego Fundacji „Łączka”. Zmarł 5 stycznia 2017 roku w Warszawie. Pośmiertnie został mianowany na stopień generała dywizji przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.
