Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Henryk Glass

piątek,

Henryk Glass

Dzisiaj przypada rocznica śmierci Henryka Glassa – współtwórcy harcerstwa polskiego, zasłużonego działacza antykomunistycznego.

Urodził się 19 maja 1896 roku w Dąbrowie Górniczej. Ukończył gimnazjum św. Katarzyny w Kijowie. Aktywnie działał w polskich organizacjach młodzieżowych – kółkach samokształceniowych, tajnej Korporacji Uczniowskiej, konspiracyjnym Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Jako reprezentant Korporacji Uczniowskiej był delegatem do Komendy Skautowej.

W lutym 1915 roku wstąpił do tajnego Harcerstwa Polskiego. W tym samym roku rozpoczął studia w Kijowskim Instytucie Handlowym. Po ewakuacji uczelni do Saratowa utworzył dwie drużyny harcerskie i objął komendę hufca harcerskiego. W Saratowie ukończył szkołę podoficerską Polskiej Organizacji Wojskowej. W grudniu 1916 roku objął komendę II Kijowskiej Drużyny Harcerskiej i został przybocznym Naczelnika Harcerstwa Polskiego Stanisława Sedlaczka. Latem 1917 roku ochotniczo zgłosił się do I Korpusu Polskiego generała Józefa Dowbora-Muśnickiego. Służył w kompanii inżynieryjnej 1 Dywizji Strzelców Polskich. Pod koniec 1917 roku oddelegowano go do Kijowa w celu prowadzenia werbunku wśród polskiej młodzieży. Po powrocie do jednostki w kwietniu 1918 roku trafił na moment rozbrajania żołnierzy I Korpusu Polskiego przez Niemców. Wrócił do Kijowa i kontynuował pracę w harcerstwie.

W listopadzie 1918 roku był delegatem na zjazd harcerstwa w Lublinie. W dniach 1-2 listopada po połączeniu wszystkich działających wcześniej organizacji harcerskich i skautowych powstał Związek Harcerstwa Polskiego. Wiosną 1919 roku zdał egzamin dyplomowy w Kijowskim Instytucie Handlowym. Współpracował z POW i polskim wywiadem wojskowym, zbierał informacje o poczynaniach władz bolszewickich. Na początku 1919 roku objął obowiązki p.o. Naczelnika tajnego Harcerstwa Polskiego na Rusi i w Rosji.

W czerwcu bolszewicka tajna policja Czeka zidentyfikowała jego osobę jako organizatora i przywódcę harcerstwa. Zagrożony aresztowaniem i wyrokiem śmierci uciekł z Kijowa. Przedostał się na polską stronę frontu. Otrzymał przydział do pracy w Biurze Wywiadowczym II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Został kierownikiem Wydziału Wschodniego w Kwaterze Głównej ZHP, który zajmował się nadzorowaniem działalności wywiadowczej w ośrodkach harcerskich na Ukrainie. Jesienią ochotniczo pojechał z tajną misją do Kijowa. Brał udział w akcji ratowania Polaków, których starano się ewakuować do Polski. W 1920 roku był oficerem wywiadu, dowodził harcerską grupą dywersyjną działającą na tyłach bolszewików.

Po zakończeniu służby w wojsku studiował ekonomię polityczną w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Ukończył Państwowy Kurs Wychowania Fizycznego. W latach 1921-1924 był Naczelnikiem Głównej Kwatery Męskiej ZHP. W 1927 roku otrzymał najwyższy stopień harcerski – harcmistrza Rzeczypospolitej. Napisał wiele książek związanych z harcerstwem poświęconych metodyce pracy i tradycjom ruchu. Jako osoba, która na własne oczy widziała „zdobycze rewolucji”, aktywnie przeciwdziałał propagandzie prowadzonej przez organizacje lewicowe wśród młodzieży. W Głównej Kwaterze Harcerzy założył Wydział Wschodni, który opiekował się harcerzami powracającym z ziem opanowanych przez bolszewików.

W 1925 roku był współorganizatorem Porozumienia Antykomunistycznego – organizacji, której celem statutowym było przeciwdziałanie szerzonej w Polsce propagandzie rewolucji społecznej. Organizacja miała skupić istniejące polskie stowarzyszenia oświatowe, społeczne, gospodarcze, sportowe, zawodowe i wydawnicze „dla uzgodnienia i ożywienia działalności w zakresie zabezpieczenia narodu polskiego i Państwa Polskiego przed szerzoną w kraju propagandą rewolucji społecznej”. Porozumienie było całkowicie niezależną inicjatywą i miało charakter zamkniętego środowiska, a nowi kandydaci przechodzili staranną selekcję. Glass był autorem statutu i redaktorem wszystkich wydawnictw organizacji. Redagował miesięcznik „Bój z bolszewizmem”, który w latach 1927-1931 osiągał nakład trzech tysięcy egzemplarzy. Wydawanie pisma przejściowo wstrzymano z powodu braku funduszy, powróciło ono w 1937 roku jako „Prawda o komunizmie – Biuletyn Informacyjny”. Glass był autorem wielu broszur, m.in. takich pozycji jak „Zamach bolszewizmu na młodzież”, „Obrona Polski przed bolszewizmem”, „Ofensywa gospodarcza sowietów”, „Uwagi o rewolucji komunistycznej”.

Poprzez zdobywanie informacji na temat ruchu komunistycznego w Polsce oraz o działaniach i planach Związku Sowieckiego Porozumienie Antykomunistyczne stało się organizacją o charakterze wywiadowczym. Współpracowano z podobnymi organizacjami z Europy i Stanów Zjednoczonych oraz z licznymi podmiotami w kraju: Kościołem katolickim, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Spraw Wojskowych. W wadze działalności Porozumienia świadczy nieudana próba zgładzenia Glassa przeprowadzona przez komunistów. W 1929 roku otrzymał on paczkę z ładunkiem wybuchowym, jednak w porę nabrał on podejrzeń i poinformował o nich policję.

Glass był oficerem rezerwy Wojska Polskiego, jednak w 1939 roku nie został zmobilizowany. Podczas kampanii wrześniowej trafił do Lublina, gdzie jako porucznik stanął na czele oddziału złożonego z rozbitków z 14 pułku artylerii lekkiej. Ze swoimi żołnierzami został otoczony przez Niemców pod Kamionką Strumiłłową i dostał się do niewoli. Zbiegł z transportu do obozu jenieckiego. Po powrocie do Warszawy podjął działalność konspiracyjną. Współorganizował podziemną organizację Harcerstwo Polskie, został członkiem jej Rady Naczelnej. Kiedy znalazł się w Związku Walki Zbrojnej, z uwagi na jego wiedzę i doświadczenie skierowano go do Oddziału II z zadaniem utworzenia Grupy A, która miała się zająć się wywiadem antykomunistycznym. W późniejszym okresie Grupa A otrzymała nazwę Wywiad W – „Wytwórnia”. Glass zastał dowódcą tej komórki. Pozyskane informacje o charakterze wojskowym trafiały do Oddziału II Komendy Głównej, wiadomości polityczne przekazywano do Delegatury Rządu na Kraj. Ponownie komuniści próbowali zabić Glassa, jednak jego ochrona udaremniła atak.

Działalność Glassa nie ograniczała się do wywiadu. Współpracował z podziemiem narodowym. Wspólnie z Narodowymi Siłami Zbrojnymi wydawał poświęcony zwalczaniu komunistów biuletyn „Agencja A”. Był członkiem utworzonego z inicjatywy Delegata Rządu na Kraj Społecznego Komitetu Antykomunistycznego. Komitet wydawał oświadczenia i odezwy przeciwko działalności Polskiej Partii Robotniczej i Krajowej Rady Narodowej. Glass próbował zradykalizować działania podejmowane przeciw komunistom, jednak nie spotkało się to z aprobatą władz podziemnych. Przyczynił się do utworzenia w Biurze Informacji i Propagandy Armii Krajowej podwydziału „Antyk” potocznie nazywanego Akcją Antyk.

W trakcie powstania warszawskiego walczył na Starym Mieście w szeregach Brygady Dyspozycyjnej Zmotoryzowanej NSZ/AK. Po upadku Starówki kanałami przedostał się do Śródmieścia. Otrzymał awans do stopnia kapitana. Za zasługi w czasie powstania otrzymał Krzyż Virtuti Militari V klasy oraz Złoty Krzyż Zasługi. Po kapitulacji powstania wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Udało mu się dotrzeć do Krakowa, gdzie odtworzył grupę „W”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej współpracował z organizacją NIE. Poszukiwany przez NKWD i Urząd Bezpieczeństwa zdecydował się opuścić kraj.

Zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Przyjął przybrane nazwisko Stanisław Jankowski. Nadal prowadził badania nad komunizmem. Publikował wiele artykułów. Do końca życia działał w emigracyjnym harcerstwie. Wszystkie jego utwory były zakazane w PRL. Zmarł 14 stycznia 1984 w Londynie w wieku 87 lat.

Czytaj więcej na naszej stronie…

Artykuł: Teoria emocji kolorów

Teoria emocji kolorów

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły