sobota,
Bitwa o Chodzież
8 stycznia 1919 roku powstańcy wielkopolscy zajęli Chodzież.
Jesienią 1918 roku sytuacja w Wielkopolsce była napięta. Polacy domagali się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski, która w tym czasie odzyskała niepodległość. Wiele wskazywało na to, że Niemcy dążą do zbrojnego rozprawienia się z Polakami. 26 grudnia do Poznania przyjechał Ignacy Jan Paderewski. Wygłosił on przemówienie, które zakończyło się owacją i manifestacją patriotyczną. Następnego dnia wzburzeni polskimi uroczystościami towarzyszącymi wizycie Paderewskiego Niemcy zorganizowali przemarsz oddziałów wojskowych przez Poznań. Ich prowokacyjne zachowanie doprowadziło do wybuchu walk, wybuchło Powstanie Wielkopolskie.
Na początku 1919 roku w Chodzieży stacjonował trzystuosobowy niemiecki garnizon. 5 stycznie w Budzyniu na spotkaniu z niemiecką delegacją dowódca powstańczego oddziału podporucznik Włodzimierz Kowalski zażądał, aby Niemcy opuścili miasto. Twierdził, że w stronę linii Noteci zmierza potężna polska armia. Przerażeni Niemcy nie zorientowali się w podstępie i opuścili Chodzież, pozostawiając broń i sprzęt wojskowy, a do miasta wkroczył czterdziestoosobowy oddział podporucznika Kowalskiego. Polacy zorganizowali w Chodzieży dwustuosobowy oddział Straży Ludowej. Poinformowani przez niemieckich mieszkańców miasta o polskim fortelu żołnierze stacjonujący w Pile byli wściekli. W nocy z 6 na 7 stycznia z Piły wyjechał pociąg wiozący trzy kompanie piechoty oraz szwadron dragonów, którymi dowodzili von Lüttwitz oraz komendanta Stierkorb. Po przybyciu do Chodzieży niemieccy żołnierze zmusili polskie oddziały do opuszczenia miasta.
Polacy przegrupowali się i do pomocy wezwali oddziały z pobliskich miejscowości. 8 stycznia uderzyli na miasto. Atak miał nastąpić jednocześnie z trzech stron, jednak wobec braku środków łączności jedna z grup powstańców ruszyła do walki zbyt wcześnie i ostatecznie wycofał się z pola boju. Polskie uderzenia były odpierane przez Niemców, jednak ponosili oni bolesne straty i stopniowo przewagę uzyskiwali powstańcy. Niemieccy żołnierze koncentrowali się w rejonie dworca, mieli opuścić miasto pociągiem. Odjeżdżające w stronę Piły wagony zostały silnie ostrzelane przez Polaków.
Wkrótce po zakończeniu walki nad Chodzież nadleciały dwa niemieckie samoloty, które zaatakowały świętujących zwycięstwo powstańców. Pilot jednego z nich został zastrzelony przez polski posterunek na wieży kościoła i Albatros D. III z lotniska w Pile runął na ziemię. Okazało się, że śmieć poniósł niemiecki as myśliwski porucznik Max Näther, który podczas pierwszej wojny światowej zestrzelił 26 samolotów.
