Bibilończycy, Egipcjanie, liczba Pi
Choć kiedy myślimy o liczbie π, automatycznie nasuwają się skojarzenia z grecką matematyką i geniuszem takich postaci jak Arystoteles czy Euklides, to jednak korzenie tej niezwykłej stałej sięgają głębiej w historię ludzkości. Starożytni Babilończycy i Egipcjanie, dwa olbrzymie filary ówczesnego świata, mieli znaczącą wiedzę matematyczną, która obejmowała również niektóre aspekty związane z liczbą π.
Wielkie cywilizacje starożytnej Babilonii i Egiptu fascynują nas swoją bogatą historią, majestatyczną architekturą i rozwiniętą matematyką. Istnieją dowody sugerujące, że starożytni Babilończycy i Egipcjanie mieli pewne zrozumienie tej niezwykłej liczby jeszcze przed erą grecką. Odkrycie tych wczesnych związków może nas zaskoczyć i skłonić do ponownego spojrzenia na dziedzictwo matematyczne starożytnego Bliskiego Wschodu oraz jego wpływ na rozwój późniejszych cywilizacji.
Starożytni Babilończycy wykorzystywali założenie, że obwód koła niewiele różni się od obwodu sześciokąta wpisanego w niego i szacowali wartość Pi poprzez mierzenie boków sześciokąta. Przy takim podejściu otrzymali przybliżenie π ≈ 3.
Dowodem istnienia techniki wykorzystującej sześciokąt jako narzędzie do obliczania przybliżonej wartości liczby π jest odkrycie babilońskich tablic z epoki około 2000–1600 przed naszą erą. Te tablice zawierają wyliczenia dotyczące stosunku obwodu koła do jego średnicy, które wskazują na zastosowanie tej techniki. Ponadto, babilońskie artefakty, takie jak cylinder z okresu około 1900 roku przed naszą erą, wykazują wprawę w rysowaniu figur geometrycznych, co sugeruje znajomość zasad geometrii i stosowanie ich w praktyce.
Zachowane babilońskie tabliczki matematyczne, takie jak tabliczki z Nippur i Sippar, pokazują, że istniało jeszcze inne przybliżenie. Według niego wartość liczby π wynosi 3 + 1/8 (3,125), co może wskazywać na to, że starożytni Babilończycy mieli świadomość, że obwód koła jest nieco większy niż trzykrotność średnicy. Tego przybliżenia używano w różnych kontekstach inżynieryjnych i handlowych.
Starożytni Egipcjanie używali przybliżenia π, które wynosiło około 3,16. Pochodziło ono z zawartej w papirusie Rhinda formuły na obliczanie pola koła, gdzie stosowano proporcję 256/81. Egipcjanie używali tej wiedzy przy projektowaniu budowli, obliczaniu materiałów potrzebnych na konstrukcje oraz w geometrii, na przykład przy wyznaczaniu obszarów ziemi dla celów rolniczych czy podziałów gruntów.
Papirus Rhinda, znany również jako Rhind Mathematical Papyrus, jest starożytnym dokumentem matematycznym pochodzącym z czasów starożytnego Egiptu, datowanym na około 1550-1650 roku p.n.e. Zawiera wiele matematycznych problemów i metodyk, w tym techniki obliczeń oraz propozycje rozwiązań różnych problemów geometrycznych i arytmetycznych.
Dokładniejsze oszacowania pojawiły się w późniejszych cywilizacjach, takich jak grecka i rzymska, a ostatecznie wartość π została obliczona z dużą dokładnością w erze współczesnej matematyki. Dzisiaj wiemy, że π to liczba niewymierna, która z dokładnością do wielu miejsc po przecinku wynosi 3,14159265358979323846...
