wtorek,
Dzień Podziemnego Państwa Polskiego
27 września obchodzimy Dzień Podziemnego Państwa Polskiego – święto uchwalone 11 września 1998 roku przez Sejm RP poprzez aklamację. Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową. Powstały tajne struktury, które stanowiły system władz państwowych, działający w imieniu Rzeczypospolitej, w czasie okupacji całego terytorium kraju przez III Rzeszę i ZSRR. Nie było takiego drugiego państwa w całej okupowanej Europie.
27 września 1939 roku w oblężonej Warszawie powstała Służba Zwycięstwu Polski. Podstawowym zadaniem konspiracyjnej organizacji wojskowej była kontynuacja walki z najeźdźcami. 13 listopada 1939 roku Służba Zwycięstwu Polski została zastąpiona przez Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). 14 lutego 1942 roku rozkazem generała Władysława Sikorskiego przekształcono ZWZ w Armię Krajową (AK). AK była największą podziemną armią w okupowanej Europie.
Polskie struktury podziemne podlegały Rządowi RP na uchodźstwie. Delegat Rządu na Kraj w Warszawie sprawował władzę cywilną w kraju. Delegatowi podlegały bezpośrednio:
- Departament Prezydialny (Biuro Prezydialne);
- Departament Spraw Wewnętrznych;
- Departament Informacji i Dokumentacji;
- Departament Oświaty i Kultury;
- Departament Pracy i Opieki Społecznej;
- Departament Rolnictwa;
- Departament Skarbu;
- Departament Przemysłu i Handlu;
- Departament Poczt i Telegrafów;
- Departament Komunikacji;
- Departament Robót Publicznych i Odbudowy;
- Departament Sprawiedliwości;
- Sekcja (Departament) Spraw Zagranicznych;
- Komitet Ekonomiczny;
- Krajowa Rada Odbudowy;
- Biuro Narodowościowe;
- Komitet Koordynacji Ustawodawczej;
- Centralna Komisja Badania i Rejestrowania Zbrodni Okupanta w Polsce;
- Komitet Administracyjny;
- Komitet Polityczny;
- Departament Obrony Narodowej;
- Okręgowe i Powiatowe Delegatury Rządu.
Funkcjonowały podziemne szkoły – tajne komplety. Tajna Organizacja Nauczycielska stanowiła kadrę tajnej oświaty oraz przygotowywała podręczniki. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa istniało około dwóch tysięcy szkół średnich, w okupowanej Polsce studia skończyło 10 tysięcy studentów.
Jeśli chodzi o skalę działania, polska podziemna prasa nie miała odpowiedników w okupowanej Europie. Drukowanych było około 1400 tytułów, czasopisma polityczne, informacyjne, wojskowe, literackie, a nawet kobiece i humorystyczne. Podziemne drukarnie wydawały także książki.
Powołano podziemne sądy. Komplet sądzący składał się z trzech sędziów. Jeśli oskarżonego nie można było wezwać lub doprowadzić bronił go adwokat „z urzędu”.
Prawie każda dziedzina życia w okupowanej Polsce była obszarem działania ruchu oporu.
