wtorek,
Szkoła Rycerska
Po upadku insurekcji kościuszkowskiej decyzją władz rozbiorowych 30 listopada 1794 roku zamknięto Szkołę Rycerską w Warszawie.
Stanisław August Poniatowski, obejmując tron, zobowiązał się stworzyć szkołę dla młodzieży szlacheckiej, przygotowującą do służby wojskowej i cywilnych zadań publicznych. Inicjacja uczelni nastąpiła 15 marca 1765 roku w Warszawie. Szkoła otrzymała nazwę Akademii Szlacheckiej Korpusu Kadetów, jednak potocznie zwano ją Szkołą Rycerską. Na mocy uchwały sejmowej z 1766 roku placówka utrzymywana była ze skarbu państwa.
„Wy tę w najopłakańszym stanie zostającą Ojczyznę waszą powinniście zaludniać obywatelami gorliwymi o jej sławę, o uwiększenie jej mocy wewnętrznej i poważania postronnego, o poprawę rządów w gatunku swym najgorszych”
–– Adam Kazimierz Czartoryski, przemowa do kadetów.
Na czele szkoły stanął Adam Kazimierz Czartoryski. W 1765 roku założył Towarzystwo Literatów w Polszcze, które zajmowało się wydawaniem podręczników na potrzeby Szkoły Rycerskiej. Czartoryski sprowadzał wybitnych nauczycieli i oficerów prowadzących przedmioty wojskowe, często pochodzili oni z zagranicy, głównie z Francji i Niemiec. Zadbał o dobre zaopatrzenie biblioteki. Kadeci uczyli się nie tylko sztuki władania bronią i dowodzenia wojskiem, ale także języków obcych, prawa, tańca i innych typowych ówcześnie przedmiotów szkolnych.
„Powinien Ojczyznę swoją kochać i jej dobro nade wszystko i sposobić się do tego, aby mógł poświęcić się na jej usługi, powinien być cnotliwy, pełen uszanowania dla zwierzchności, dobroczynności i afektu dla równych, względu dla niższych”
–– Adam Kazimierz Czartoryski o wzorze kadeta.
Szkoła Rycerska była w pewnym stopniu odpowiednikiem podobnych szkół pruskich zakładanych przez Fryderyka II. Najczęściej kształcili się w niej chłopcy ze średnio zamożnej szlachty, w wieku od 16 do 21 lat. Nauka trwał trzy lata. Od 1768 organizowano także kursy dla młodszej młodzieży w wieku od 8 do 12 lat trwające pięć lat. Przez trzydzieści lat szkoła wychowała około 650 kadetów. Najbardziej znanym wychowankiem szkoły był Tadeusz Kościuszko. Osiemnastu posłów na Sejm Czteroletni (1788–1792) ukończyło wcześniej Szkołę Rycerską.
