sobota,
Początki polskiego lotnictwa wojskowego
Pierwsze próby formowania polskich jednostek lotniczych miały miejsce już w 1916 roku. Wymagało to zgody zaborców i mogło być realizowane jedynie w ramach ich armii. Władze niemieckie podeszły do sprawy powściągliwie i zezwoliły jedynie na organizowanie kursów lotniczych. W armii rosyjskiej w ramach formowania polskich korpusów w 1917 roku powstały polskie jednostki lotnicze. Ich piloci byli Polakami służącymi wcześniej w carskich jednostkach. Pierwsza polska jednostka lotnicza to I Polski Oddział Awiacyjny, który utworzono 19 lipca 1917 roku w Mińsku.
Z chwilą odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku z inicjatywy lotników przejmowano to, co zostało po lotnictwie zaborców. Udało się zarekwirować sprzęt lotniczy w Krakowie, Warszawie, Lwowie, Przemyślu oraz Lublinie. Pierwszą bazą polskiego lotnictwa wojskowego było opanowane na przełomie października i listopada krakowskie lotnisko Rakowice. Na początku listopada przejęto lotniska Lewandówka pod Lwowem oraz Hureczko pod Przemyślem. 5 listopada Polska Organizacja Wojskowa zajęła lotnisko w Lublinie. Kolejne było lotnisko Mokotów w Warszawie przejęte 11 listopada. 5 listopada 1918 roku odbył się pierwszy lot bojowy w historii polskiego lotnictwa – pilot Stefan Bastyr i obserwator Janusz de Beaurian we Lwowie zbombardowali nieprzyjacielskich żołnierzy.
20 grudnia 1918 roku dowódcą wojsk lotniczych został podpułkownik Hipolit Łossowski. Większość tworzonych w pośpiechu polskich jednostek lotniczych trafiała na front ukraiński. Brakowało właściwie wszystkiego. Często na kadłubach samolotów prowizorycznie montowano karabiny maszynowe piechoty lub latano bez uzbrojenia. Bomby były zrzucane ręcznie. Maszyny nieustannie remontowano. Wobec braku pilotów i obserwatorów do służby przyjmowano ochotników. Liczba wypadków w czasie lotów ćwiczebnych przewyższała straty poniesione w walce.
6 stycznia 1919 roku podczas powstania wielkopolskiego Polacy zdobyli znacznie ilości sprzętu lotniczego w Ławicy i Winiarach. Sprzęt zdobyty pod Poznaniem miał wielkie znaczenie – samoloty zdobyte na terenie Królestwa i Galicji były słabej jakości i w zdecydowanie gorszym stanie technicznym. Po zakończeniu powstania wielkopolskiego zdobyty w Ławicy i Winiarach sprzęt lotniczy wykorzystano w walkach z Ukraińcami i bolszewikami.
24 lutego 1919 roku załoga w składzie pilot Józef Cagasek oraz obserwator Stanisław Pietruski odniosła zwycięstwo powietrzne nad ukraińskim myśliwcem. Wydarzenie to zostało uznane za pierwsze w historii zwycięstwo powietrzne polskiego lotnictwa.
W maju 1919 roku wraz z Błękitną Armią do Polski przybyło siedem eskadr lotniczych i szkoła lotnicza. Był to moment przełomowy. Polacy otrzymali prawie sto sprawnych i nowoczesnych samolotów Breguet 14, Spad VII oraz Salmson A2. Załogi w większości składały się z Francuzów, jednak prowadzono „normalne” szkolenie w szkole lotniczej i dopływ nowych kadr w przyszłości został zapewniony.
We wrześniu 1919 roku dowódca lotnictwa wielkopolskiego generał Gustaw Macewicz został Inspektorem Wojsk Lotniczych. Podporządkowano mu wszystkie jednostki wielkopolskie, „królewsko-galicyjskie” oraz przybyłe z Błękitną Armią. Były to 22 eskadry. Macewicz ujednolicił system szkolenia w trzech istniejących szkołach lotniczych. Dla najlepszych absolwentów powstała Wyższa Szkoła Lotnicza w Poznaniu.
Odrodzona Polska nie posiadała własnego przemysłu lotniczego. Dużej pomocy udzielili Francuzi, dostarczając nowoczesne samoloty na dogodnych warunkach. W warsztatach lotniczych w Krakowie i Lwowie zorganizowano produkcję samolotów na bazie zdobytych planów płatowca szkolnego. Dość szybko w kraju produkowano niektóre części zapasowe. Istniało pięć ruchomych Parków Lotniczych, które w czasie walk o granice wyremontowały kilkaset samolotów. Problem stanowiła różnorodność typów maszyn w polskim lotnictwie, w ciągu dwóch pierwszych lat przewinęło się ich ponad sto. Kłopoty sprawiało zdobywanie części zamiennych do zróżnicowanych modeli samolotów oraz szkolenie kadr. Brakowało personelu, w 1920 roku było wiele nieobsadzonych etatów – 30% pilotów, 45% obserwatorów i 40% mechaników.
Od listopada 1918 do października 1920 polscy piloci wykonali około pięciu tysięcy lotów bojowych. W walce zginęło 28 pilotów, kolejnych 68 w wypadkach lotniczych. W 1920 roku lotnictwo polskie posiadało 210 samolotów bojowych oraz kadrę liczącą 420 pilotów i obserwatorów.
