sobota,
ORP „Błyskawica”
Pierwszymi nowoczesnymi niszczycielami w polskiej flocie w dwudziestoleciu międzywojennym były „Wicher” i „Burza”. Na przełomie lat 20. i 30. dowództwo Marynarki Wojennej starało się pozyskać kolejne okręty, w maju 1933 roku rozpisano przetarg na dostawę dwóch niszczycieli wśród stoczni francuskich. Zakończył się on niepowodzeniem podobnie jak kolejny konkurs z 1934 roku ogłoszony wśród stoczni szwedzkich. Trzeci przetarg skierowano do firm brytyjskich. 4 września ogłoszono zwycięstwo projektu stoczni John Thornycroft & Co. z Southampton, jednak ostatecznie uznano, że wybrana oferta jest zbyt droga i budową dwóch okrętów zajęło się przedsiębiorstwo J. Samuel White & Co. z Cowes na wyspie Wight.
3 maja 1936 roku jeden z nowych niszczycieli otrzymał nazwę „Błyskawica”, jego bliźniaczą jednostką był „Grom”. 1 października 1936 roku odbyło się wodowanie „Błyskawicy”, matką chrzestną okrętu została żona ambasadora RP w Wielkiej Brytanii – Cecylia Raczyńska. Z winy spóźniającej się z dostawami osprzętu strony polskiej prace wykończeniowe trwały nieco dłużej, niż zakładano. 1 października 1937 roku okręt był gotowy do prób morskich. 25 listopada 1937 roku „Błyskawica” weszła do służby w polskiej Marynarce Wojennej.
Wobec przewagi niemieckiej floty na Bałtyku istniało duże prawdopodobieństwo zatopienia polskich największych jednostek już w pierwszych dniach wojny. Plan wycofania trzech niszczycieli do portów brytyjskich został ogłoszony w rozkazie specjalnym Dowódcy Floty kontradmirała Unruga z 26 sierpnia 1939 roku. Operacja ta jest określana przez historyków jako plan „Peking”. Peking to przedwojenna pisownia nazwy stolicy Chin, a trzykrotny sygnał radiowy „Peking” miał oznaczać uruchomienie jednego z wariantów operacji. 30 sierpnia dowódcy niszczycieli ORP Błyskawica, ORP Burza oraz ORP Grom otrzymali sygnał rozpoczynający operację ewakuacji, 1 września polskie niszczyciele znajdowały się już na Morzu Północnym i niezagrożone dotarły do brytyjskiego portu. Los czwartego polskiego niszczyciela pozostawionego na Bałtyku potwierdza słuszność planu „Peking”, ORP „Wicher” został zatopiony 3 września i nie odegrał większej roli podczas działań wojennych.
7 września niszczyciele „Błyskawica” i „Grom” w cieśninie Little Minch pomiędzy Szkocją a Hebrydami zaatakowały niemiecki okręt podwodny. Na powierzchni wody pojawiła się duża plama ropy, co pozwala sądzić, że nieprzyjacielska jednostka została co najmniej poważnie uszkodzona. 18 września „Błyskawica” wypłynęła jako eskorta statku „Clan Menzies”, który miał na pokładzie materiały wojenne dla Polski. Miały one trafić do kraju przez Rumunię. Cztery dni później, w Gibraltarze, rejs został przerwany – po sowieckiej agresji sytuacja w Polsce stała się beznadziejna, a dodatkowo swoją zgodę na operację cofnął rząd rumuński.
W czasie drugiej wojny światowej „Błyskawica” uczestniczyła w wielu misjach. Osłaniała brytyjski odwrót spod Dunkierki i brała udział w bitwie o Narvik. Ochraniała konwoje na Atlantyku, zabezpieczała desant aliantów w Afryce, była uczestnikiem inwazji na Normandię. W czasie działań wojennych okręt przepłynął łącznie 148 356 mil morskich. Polski niszczyciel trzykrotnie był poważnie uszkodzony. Marynarze z „Błyskawicy” brali udział w zatopieniu dwóch niemieckich okrętów podwodnych, a kolejne trzy uszkodzili. Zestrzelono także cztery nieprzyjacielskie samoloty. W trakcie wojny na pokładzie okrętu poległo pięciu marynarzy, 48 zostało rannych. Po wojnie, 4 lipca 1947 roku niszczyciel ORP „Błyskawica” powrócił do Gdyni.
W latach powojennych okręt kilkukrotnie ulegał przebudowie i pełnił głównie funkcje szkoleniowe oraz reprezentacyjne. Jedynie 32 marynarzy z załogi biorącej udział w wojnie zgodziło się na dalszą służbę. Niegdyś nowoczesny okręt pomału stawał się jednostką przestarzałą i sprawiał coraz więcej problemów technicznych. W 1974 roku zapadła decyzja o przekształceniu go na okręt-muzeum. 24 kwietnia 1976 roku okręt został zacumowany w basenie nr 1 portu gdyńskiego. Tydzień później był dostępny dla zwiedzających jako dział Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.
W roku pięćdziesięciolecia wejścia do służby, 28 czerwca 1987 roku, ORP „Błyskawica” „w uznaniu zasług w walce z faszyzmem niemieckim i upowszechniania osiągnięć Polskiej Marynarki Wojennej” został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Polski niszczyciel to prawdziwy zabytek klasy zerowej wśród okrętów – jest najstarszą na świecie zachowaną jednostką tego typu. Jako jedyny bojowy okręt aliancki uczestniczył aktywnie w działaniach przez cały okres wojny. Wyjątkowa jednostka nadal jest dostępna dla zwiedzających.
