Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
poniedziałek,
Bitwa pod Kałuszynem
Stoczona w nocy z 11 na 12 września 1939 roku bitwa pod Kałuszynem była jedną z najcięższych i najbardziej krwawych bitew kampanii wrześniowej.
Tradycje 1. Dywizji Piechoty Legionów sięgają Pierwszej Kompanii Kadrowej zorganizowanej za zgodą władz austriackich przez Józefa Piłsudskiego na początku sierpnia 1914 roku. 6 sierpnia 1914 roku Kompania wyruszyła na teren zaboru rosyjskiego z zamiarem przebicia się do Warszawy w celu wywołania powstania. Mimo niepowodzenia operacji był to historyczny marsz ku wolności, którego tradycje w czasach II Rzeczpospolitej były obecne w świadomości społeczeństwa. W wielu miastach istniały ulice „6 sierpnia”, od 1924 roku corocznie odbywał się marsz szlakiem Kadrówki. Historia I Kompanii Kadrowej była przekazywana młodzieży w szkole. Podczas powstania warszawskiego 6 sierpnia 1944 roku w rocznicę wymarszu Kadrówki, na ulicy Długiej odbyła się defilada. W czasie pokoju 1. Dywizja Piechoty Legionów stacjonowała w Wilnie.
Podczas kampanii wrześniowej 1. Dywizja Piechoty Legionów pod dowództwem generała Wincentego Kowalskiego znalazła się w składzie Grupy Operacyjnej „Wyszków”. Początkowo jednostka uczestniczyła w ciężkich starciach w rejonie Narwi. 7 września walczyła o Pułtusk i Gnojno. W drugim tygodniu wojny została wycofana na linię Bugu. W dniach 8-9 września toczyła bój o Wyszków. Po oskrzydleniu przez nieprzyjaciela zarządzono odwrót na południowy wschód. Za Polakami podążały jednostki Wehrmachtu. 11 września na drodze 1. Dywizji znalazł się Kałuszyn, miasto oddalone o około 50 kilometrów na wschód od Warszawy. Wieczorem polskie patrole ustaliły, że miejscowość obsadziły oddziały niemieckie. Oznaczało to, że Dywizja znalazła się w otoczeniu, Polacy postanowili przebić się nocą przez Kałuszyn.
Pierwsze walki zaczęły się tuż przed Kałuszynem szarżą 4. szwadronu 11. Pułku Ułanów. Zaraz za nimi ruszyli żołnierze 6. Pułku Piechoty, jednak wobec braku wsparcia artyleryjskiego nie dali rady przebić się przez silną obronę. W tym czasie do walki włączyły się główne siły 1. Dywizji. Po całonocnym zaciętym boju miasto znalazło się w rękach Polaków. Obie strony poniosły dotkliwe straty. Niemiecki 44. Pułk Piechoty z 11. Dywizji Pancernej został zniszczony. Żołnierze Wehrmachtu nadali Dywizji nazwę „żelaznej dywizji” (eiserne division).
Polacy zdobyli Kałuszyn, ale nadal byli w okrążeniu. W nocy z 12 na 13 września po serii ciężkich walk 1. Dywizja Piechoty Legionów przebiła się przez pierścień wojsk niemieckich. 14 września pod Jagodnem Dywizja zdołała ostatecznie wydostać się z okrążenia, jednak została zdziesiątkowana i przestała istnieć jako pełnowartościowa jednostka wojskowa. Następnego dnia zdołano zebrać zaledwie trzy bataliony żołnierzy. Resztki Dywizji zostały całkowicie rozbite 23 września w okolicach wsi Falków niedaleko Tomaszowa Lubelskiego.
