poniedziałek,
Traktat ryski
18 marca 1921 roku w Rydze podpisano traktat, który kończył wojnę polsko-bolszewicką i wyznaczał wschodnie granice Polski.
Wojna polsko-bolszewicka rozpoczęła się w lutym 1919 roku. Po rozpoczęciu ewakuacji armii niemieckiej bolszewickie oddziały przejmowały zwalnianie tereny i kierowały się na zachód. Odradzająca się po 123 latach niewoli Polska musiała stanąć w obronie swojej niepodległości.
Najważniejszymi epizodami militarnymi wojny polsko-bolszewickiej były: wyprawa kijowska, Bitwa Warszawska, kontruderzenie znad Wieprza, bitwa pod Komarowem i bitwa nad Niemnem. Po Bitwie Warszawskiej szala zwycięstwa zdecydowanie przechyliła się na polską stronę.
Rokowania polsko-sowieckie na temat zakończenia działań zbrojnych rozpoczęły się latem 1920 roku w Mińsku. Pod koniec września areną rozmów stała się Ryga. Po Bitwie Warszawskiej i kampanii niemeńskiej Polacy mieli znacznie silniejszą pozycję w negocjacjach. Już na początku rokowań Polacy uznali utworzoną przez Sowietów Ukraińską Socjalistyczną Republikę Radziecką. Było to sprzeczne z umową sojuszniczą zawartą z Ukraińcami w 1920 roku, jednak Polska była zbyt słaba, aby samodzielnie walczyć o niepodległość Ukrainy.
Sprawą szczególnie ważną było ustalenie miejsca przebiegu granicy między Polską a państwem sowieckim. Polacy uzyskali ziemie należące do Rzeczypospolitej przed rozbiorami. Granica została wytyczona wzdłuż linii II rozbioru z 1793 roku, z pewnym naddatkiem na korzyść Polski w postaci części Wołynia i Polesia. Państwa zachodnie nieprzychylnie przyjęły kształt polskiej granicy wschodniej.
Na mocy traktatu postanowiono również wypłatę dla Polski rekompensaty za wkład w budowanie gospodarki rosyjskiej w okresie rozbiorów. Pod różnymi pretekstami strona sowiecka nigdy nie wypłaciła ustalonej kwoty. Ludność polska zamieszkująca tereny kontrolowane przez bolszewików mogła w ciągu roku podjąć decyzję wyjeździe do Polski. Dotyczyło to także potomków zesłańców. Wykonanie tych postanowień było blokowane przez władze sowieckie i w efekcie wielu Polaków nie miało możliwości wyjazdu do ojczystego kraju.
Traktat ryski stanowił kres koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego. W 1921 roku Polska była w fatalnej sytuacji gospodarczej i nie mogła kontynuować wojny. Jak pokazały późniejsze wydarzenia, dla Sowietów było to jedynie wymuszone tymczasowe zawieszenie ekspansji na Europę.
