piątek,
Ryszard Bartel
Ryszard Bartel był autorem pierwszego seryjnie produkowanego samolotu polskiej konstrukcji. Dziś przypada rocznica jego urodzin.
Urodził się 22 marca 1897 roku w Sławniowie. Od młodych lat pasjonował się lotnictwem. Jeszcze jako uczeń zbudował dwa szybowce. W 1916 roku zdał maturę i rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej. Był jednym z organizatorów Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej. W czasie studiów ukończył kurs pilotażu. W 1918 roku zaprojektował samolot sportowy, jednak odzyskanie niepodległości przez Polskę zmusiło go do przerwania prac.
Równolegle z wykazywaniem aktywności związanej z lotnictwem działał w Konspiracyjnym Tajnym Związku Lotników. W 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy na Lotnisku Mokotowskim. Wkrótce ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Początkowo był mechanikiem, a po ukończeniu kursów pilotażu został pilotem. Służył w 16 Eskadrze Wywiadowczej, a następnie w Eskadrze Wojska Litwy Środkowej. W 1920 roku przeszedł do cywila.
Powrócił do konstrukcji lotniczych. W 1922 roku opracował pierwsze polskie profile lotnicze i odbył półroczną praktykę w zakładach lotniczych Breguet we Francji. Rok później zajął drugie miejsce w pierwszym polskim konkursie szybowców. W 1925 roku z projektem samolotu myśliwskiego BM-1 Maryla zdobył nagrodę w pierwszym polskim konkursie na samoloty wojskowe. W latach 1924-1926 kontrolował produkcję samolotów dla Polski we francuskich zakładach lotniczych. We Francji prowadził także badania w Instytucie Aerodynamicznym.
Po powrocie do kraju podjął pracę jako główny konstruktor Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów „Samolot” w Poznaniu. Jego pierwszym projektem w tej firmie była wersja sanitarna licencyjnego samolotu Hanriot H.28 oznaczona symbolem H.28S. W małej serii weszła ona do produkcji. W 1928 roku opracował projekt samolotu szkolnego Bartel BM-2, jednak zbudowano jedynie jego prototyp.
Kolejne konstrukcje dwupłatowych samolotów szkolnych oznaczone jako Bartel BM-4 i Bartel BM-5 były produkowane w niewielkich ilościach na potrzeby wojska. BM-4 był pierwszą polską konstrukcją samolotu produkowaną seryjnie. Samolot szkolno-myśliwski Bartel BM-6 z 1929 roku nie wszedł do produkcji.
W 1930 roku zakłady „Samolot” zostały zlikwidowane, a Ryszard Bartel został pracownikiem Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1932-1937 pracował w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie. W latach 1937-1939 zajmował stanowisko dyrektora technicznego w Lubelskiej Wytwórni Samolotów.
W czasie drugiej wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pracował jako wykładowca w szkołach technicznych – Kolejowej, Mechaniczno-Elektrycznej i Wawelberga. Po zakończeniu wojny został naczelnikiem wydziału technicznego w Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji. Podobnie jak w przypadku wielu innych przedwojennych specjalistów szybko został odsunięty od pracy w swojej dziedzinie. Pracował w Polskim Komitecie Normalizacyjnym i Biurze Konstrukcyjno-Technologicznym Maszyn i Urządzeń Budowlanych oraz jako wykładowca na Politechnice Warszawskiej. Po przejściu na emeryturę zajmował się historią polskiego lotnictwa. Zmarł 3 kwietnia 1982 roku w Warszawie.
