wtorek,
Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem
„Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” to obraz olejny Jana Matejki. Pretekstem do powstania tego dzieła była 400. rocznica urodzin wielkiego astronoma przypadająca w 1873 roku. Pracę Matejko rozpoczął w 1871 roku od sumiennych studiów w Bibliotece Jagiellońskiej i Gabinecie Archeologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego nad postacią oraz działalnością Kopernika. Powstały dwa szkice olejne. Finalny obraz powstawał od połowy roku 1872. Został namalowany na płótnie o wymiarach 225 × 315 cm. Do obrazu malarzowi pozował przyjaciel domu Matejków lekarz Henryk Levittoux. Dzieło zostało ukończone w 1873 roku.
Na tle całej twórczości Matejki obraz jest trochę nietypowy. Brak tutaj tłumu postaci, kompozycja jest prosta, panuje spokój. W centrum obrazu znajduje się postać Mikołaja Kopernika w trakcie prowadzenia obserwacji nieba. Astronom ukazany jest w pozycji półstojącej, z nogą wysuniętą do przodu. Podnosi prawą rękę do góry, w lewej trzyma cyrkiel, który właśnie oderwał od księgi. Scena rozgrywa się na tarasie wieży, w tle widoczna jest katedra we Fromborku. Przy ciemnej kolorystyce obrazu dużą rolę odgrywa światło.
Zakupem obrazu był mocno zainteresowany toruński komitet obchodów 400. rocznicy urodzin astronoma. Reprezentował on środowiska niemieckie i Matejko ze względów patriotycznych nie zgodził się na sprzedaż. Krakowscy organizatorzy jubileuszu Kopernika nie wykazali większego zainteresowania i Matejko samodzielnie wystawił swoje dzieło dla publiczności w dniach 18-25 lutego 1873. W marcu 1873 społeczeństwo Krakowa przeprowadziło zbiórkę pieniędzy na zakup obrazu. Po transakcji został on przekazany dla Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie zdobi aulę Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zachowały się dwa szkice olejne, jeden znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, drugi w kolekcji Barbary Piaseckiej-Johnson w Princeton.
