czwartek,
Oblężenie Torunia
W 1655 roku wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa uderzyły na Polskę. Rozpoczęła się wojna nazywana potopem szwedzkim. W pierwszej fazie konfliktu Szwedzi odnieśli szereg sukcesów, do końca listopada opanowali Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, prawie całą Małopolskę, część polskich Inflant i Litwę. 2 grudnia po krótkim oblężeniu korpus Stenbocka zajął Toruń. Miasto oddało się pod protekcję króla szwedzkiego.
Początkowo większość szlachty i magnaterii traktowała szwedzki najazd jedynie jako zmianę panującego, jednak okrutne traktowanie ludności, wysokie podatki i grabieże dokonywane przez Szwedów spowodowały, że opór Polaków zaczął wzrastać. Dodatkowo nienawiść do najeźdźców wzmacniały profanacje kościołów dokonywane przez żołnierzy Karola Gustawa. Rozpoczęła się walka partyzancka. Grabieże, represje i bezprawne rekwizycje dotknęły także mieszkańców Torunia. Miasto miało charakter twierdzy, jednak Szwedzi dodatkowo rozbudowywali fortyfikacje.
W 1656 roku nastąpił wyraźny zwrot w wojnie polsko-szwedzkiej. Ciągła wojna podjazdowa prowadzona przez oddziały partyzanckie przynosiła Szwedom bolesne straty, sukcesy odnosiły także regularne wojska Rzeczypospolitej, Karol Gustaw tracił opanowane wcześniej tereny. Pod koniec roku Szwedzi dowiedzieli się o możliwości uderzenia ze strony Dani i wycofali z Polski część swoich oddziałów. Sytuacji Karola Gustawa nie poprawił najazd na Polskę sprzymierzonej z nim potężnej armii siedmiogrodzkiej Jerzego Rakoczego przeprowadzony w 1657 roku. Z pomocą dla Rzeczypospolitej zaoferował się cesarz Ferdynand III zaniepokojony ewentualnym wzmocnieniem wrogiego mu księstwa siedmiogrodzkiego. Latem na Szwedów uderzyli Duńczycy. Polacy rozbili wojska Rakoczego. Z sojuszu z Karolem Gustawem wycofała się Brandenburgia, która zawarła przymierze z Rzeczpospolitą.
Jesienią pod Toruń dotarły sprzymierzone z Polakami wojska cesarskie, jednak Austriacy zwlekali z przystąpieniem do walki ze szwedzką załogą i po nastaniu jesiennych chłodów udali się do Wielkopolski. Toruń miał duże znaczenie strategiczne, ponieważ pozwalał kontrolować żeglugę na Wiśle, jednak działania wojenne odłożono do wiosny. W ciągu zimy miasto było blokowane przez stosunkowo niewielkie oddziały polskiej jazdy. Wiosną sytuacja strategiczna uległa zmianie i oblężenie Torunia przestało być priorytetem. W marcu 1658 roku Szwedzi zmusili Duńczyków do podpisania pokoju. Karol Gustaw miał zwolnione ręce, nie wiadomo było tylko, gdzie zaatakuje. Polacy i ich sojusznicy zaczęli szykować się do obrony. 17 czerwca na Mierzei Wiślanej szwedzkie okręty wysadziły silny desant, jednak został on odparty przez oddziały brandenbursko-polskie.
2 lipca 1658 roku pod Toruń przybyły cesarskie oddziały pod komendą generała Ludwiga de Souchesa liczące 3650 żołnierzy. Wkrótce na miejsce nadciągnęły regimenty piechoty polskiej. Przystąpiono do oblężenia. Szwedzka załoga Torunia liczyła 2420 żołnierzy. Wspierało ją kilkuset mieszczan. Obroną dowodził generał Barthold Hartwig von Bülow. Polacy wciąż obawiali się odsieczy Karola Gustawa, jednak szwedzki król latem 1658 roku nieoczekiwanie uderzył na Danię. Oznaczało to, że zrezygnował z walki o Pomorze.
Pod Toruń zaczęły przybywać kolejne polskie oddziały. W szczytowym momencie miasto oblegało ponad osiemnaście tysięcy żołnierzy. Po długotrwałym ostrzeliwaniu umocnień przeciwnika w nocy z 16 na 17 listopada przeprowadzono szturm generalny. Nie udało się złamać szwedzkiego oporu, jednak zdobyto trzy bastiony, znacznie osłabiając siłę obrońców. Szwedzka załoga nie miała żadnej nadziei na pomoc i po rokowaniach skapitulowała 30 grudnia 1658 roku. 1 stycznia 1659 roku do Torunia tryumfalnie wjechał król Jan II Kazimierz. Udzielił amnestii za kolaborację mieszczan ze Szwedami. Szwedzka okupacja okazała się dla mieszczan bardzo kosztowna, rekwizycje, rabunki, koszty utrzymywania garnizonu i zniszczenia doprowadziły miasto do ruiny.
