środa,
Kazimierz Szrajer
Kazimierz Józef Szrajer urodził się 29 grudnia 1919 roku w Warszawie. Jego ojciec był działaczem niepodległościowym, starszy brat pracował jako lotnik w Państwowych Zakładach Lotniczych i Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. Pod jego wpływem Kazimierz zaraził się pasją do lotnictwa i odbył w 1936 roku szkolenie szybowcowe. Wkrótce starszy brat zginął w katastrofie lotniczej i rodzice zabronili latania nastoletniemu Kazimierzowi. Po wybuchu drugiej wojny światowej Kazimierz bezskutecznie próbował dołączyć do polskich oddziałów. Przeszedł na Węgry i przedostał się do Francji. Początkowo trafił do polskiej szkoły podchorążych w Coëtquidan, a następnie skierowano go do szkoły lotniczej. Wobec błyskawicznego ruchu niemieckich wojsk nie zdążył rozpocząć szkolenia. Ewakuowano go do Wielkiej Brytanii.
Otrzymał przydział na stanowisko mechanika w słynnym polskim 303. Dywizjonie Myśliwskim Warszawskim im. Tadeusza Kościuszki. Podczas bitwy o Anglię piloci Dywizjonu 303 przeszli do legendy, jednak była w tym także zasługa sprawnej pracy personelu naziemnego, m.in. mechaników. Pasja do latania spowodowała, że w 1941 roku Kazimierz uzyskał skierowanie do szkoły pilotów. Po ukończeniu szkolenia został pilotem bombowca w 301. Dywizjonie Bombowym „Ziemi Pomorskiej” im. Obrońców Warszawy. W nocy z 26 na 27 października 1941 roku odbył swój pierwszy lot bojowy. W tym okresie jego jednostka atakowała wybrane cele na terenie Niemiec. W marcu 1942 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika.
Wiosną 1942 roku przeszedł do polskiej sekcji 138 Dywizjonu RAF. Dywizjon wykonywał zrzuty z zaopatrzeniem dla ruchu oporu w krajach okupowanych przez III Rzeszę. Jego piloci latali także nad Polskę. Kazimierz Szrajer po odbyciu tury lotów zgodnie z procedurami obowiązującymi w RAF przeszedł roczną przerwę w lataniu. Wykorzystał ten czas na uzupełnienie wykształcenia, w polskim gimnazjum zdał egzamin dojrzałości. Na początku 1944 roku wrócił do latania, otrzymał przydział do 1586. Eskadry Specjalnego Przeznaczenia, która została sformowana na bazie Dywizjonu 301. Bazą jednostki było lotnisko Campo Casale w Brindisi we Włoszech. Kazimierz Szrajer wykonywał loty ze zrzutami do Polski, Albanii, Bułgarii, Grecji i Jugosławii. Podczas służby w 1586. Eskadrze wykonał 45 lotów ze zrzutami dla ruchu oporu, w tym szesnaście do Polski. Odległość z Brindisi do Krakowa wynosiła tysiąc kilometrów.
W nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku jako drugi pilot samolotu Douglas C-47 Skytrain zwanego powszechnie jako Dakota wziął udział w operacji Most III. Była to jedna z trzech przeprowadzonych w czasie wojny operacji polegających na nocnym lądowaniu samolotu w okupowanej Polsce. „Most III” był najważniejszą spośród nich. Kazimierz Szrajer był jedynym Polakiem w składzie załogi samolotu. Do Polski przerzucono czterech kurierów, w tym Jana Nowaka Jeziorańskiego. W drogę powrotną zabrano cenną zdobycz polskiego podziemia, części rakiety V-2. Do wysyłki dołączono obszerną dokumentację wykonaną przez Antoniego Kocjana, który zbadał konstrukcję, mechanizm sterowania i parametry techniczne pocisku. Kocjan miał ją dostarczyć osobiście do Londynu, jednak 1 czerwca 1944 roku aresztowało go gestapo, a po wybuchu powstania warszawskiego został zamordowany. Z okupowanej Polski na pokładzie Dakoty odlecieli Jerzy Chmielewski, Józef Retinger, Tomasz Arciszewski „Stanisław”, Tadeusz Chciuk-Celt oraz Czesław Miciński. Operacja miała dramatyczny przebieg. Podczas próby startu okazało się, że Dakota ugrzęzła w błocie i nie może ruszyć się z miejsca. Rozważano zniszczenie samolotu, jednak po prowizorycznych pracach polegających na wykopaniu rowów pod kołami i podłożeniu w nich desek z rozebranej furmanki udało się odlecieć.
W sierpniu 1944 roku Kazimierz Szrajer odbył swój setny lot bojowy. Później służył w 46 Dywizjonie RAF, gdzie latał na długich trasach na Daleki Wschód. Po rozwiązaniu Polskich Sił Powietrznych wstąpił do sił powietrznych Wielkiej Brytanii. Po demobilizacji pracował jako pilot cywilny. Podczas blokady Berlina w ramach utworzonego przez mocarstwa zachodnie mostu powietrznego wykonał około 150 lotów z zaopatrzeniem dla mieszkańców zachodniej części Berlina. Późną jesienią 1949 roku przeszedł do przedsiębiorstwa Eagle Aviation. Wkrótce otrzymał obywatelstwo brytyjskie. W latach 1951–1954 oficjalnie pracował w 412. Jednostce Badań Technicznych lotnictwa Stanów Zjednoczonych, jednak w rzeczywistości uczestniczył w tajnych lotach nad Europą Wschodnią ze zrzutami i skoczkami dla organizacji antykomunistycznych. W 1955 roku zamieszkał w Kanadzie, gdzie pracował w lotnictwie cywilnym. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych i kombatanckich. W powietrzu spędził łącznie ponad 25 tysięcy godzin. Wielokrotnie był odznaczany, m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, czterokrotnie Medalem Lotniczym oraz brytyjskim Distinguished Flying Cross. Zmarł 18 sierpnia 2012 roku. Pośmiertnie otrzymał awans do stopnia podpułkownika.
