wtorek,
Emil Krukowicz-Przedrzymirski
Dzisiaj mija rocznica urodzin generała Emila Krukowicza-Przedrzymirskiego – dowódcy Armii „Modlin” w kampanii wrześniowej.
Emil Karol Przedrzymirski de Krukowicz herbu Łuk urodził się 25 stycznia 1886 roku w Niemirowie. Ukończył szkoły wojskowe w Kassie i Mährisch-Weisskirchen. Studiował w Wojskowej Akademii Technicznej w Mödling. Służył w jednostkach artylerii Armii Austro-Węgier. Na początku pierwszej wojny światowej dowodził baterią w 32 pułku armat polowych. W latach 1915–1916 roku wykładał w Szkole Kadetów Artylerii w Traiskirchen pod Wiedniem. Po powrocie do macierzystej jednostki był oficerem sztabowym. Służbę w armii austriackiej zakończył w stopniu kapitana.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Do marca 1919 roku był delegatem wojskowym w Misji Specjalnej w Jugosławii i na Węgrzech. Po powrocie do kraju dowodził dywizjonem w 6 pułku artylerii polowej. W maju 1919 roku otrzymał stanowisko szefa Sekcji Artylerii Oddziału I Naczelnego Dowództwa. W 1920 roku został dowódcą 16 pułku artylerii polowej w Grudziądzu. Walczył o to miasto z bolszewikami. Latem tego roku otrzymał awans do stopnia majora. Od sierpnia dowodził pułkiem na Froncie Północno-Wschodnim. Za walki o Horodec otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari.
Po zakończeniu wojny pozostał w wojsku. Ukończył kurs dla wyższych dowódców w Poznaniu oraz II Kurs Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Jako posiadacz dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego został szefem Sztabu Okręgu Korpusu nr V w Krakowie. W 1926 roku objął stanowisko szefa Samodzielnego Wydziału Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, a rok później szefa Departamentu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. Na skutek konfliktu z generałem Olgierdem Pożerskim w 1929 roku został przeniesiony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie.
Od jesieni 1931 roku dowodził 30. Dywizja Piechoty w Kobryniu. W tym samym roku otrzymał awans do stopnia generała brygady. W 1938 roku wrócił do pracy w Ministerstwie Spraw Wojskowych jako szef Departamentu Artylerii. 23 marca 1939 roku powołano związek operacyjny Wojska Polskiego pod nazwą Armia „Modlin”. Jego dowódcą został Emil Krukowicz-Przedrzymirski. Zadaniem formacji była obrona północnego podejścia do Warszawy od strony Prus Wschodnich.
Po wybuchu wojny Armia „Modlin” stoczyła krwawą trzydniową bitwę pod Mławą. Po odwrocie formacja zajęła stanowiska na linii Narwi i Bugu. 10 września na rozkaz dowództwa część żołnierzy Emila Krukowicza-Przedrzymirskiego oddelegowano do Armii „Warszawa”. Z oddziałów Armii „Modlin” i Grupy Operacyjnej „Wyszków” utworzono tzw. Armię generała Przedrzymirskiego. Dzień później formacja ta znalazła się w składzie Frontu Północnego. Brała udział w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. Starcie to było drugą po bitwie nad Bzurą największą batalią wojny obronnej w 1939 roku. 23 września generał Przedrzymirski został upoważniony do kapitulacji, jednak zdecydował się na kontynuowanie walki. Jego oddziały w okolicach Krasnobrodu stoczyły jeszcze jedną bitwę. Otoczeni przez przeważające siły przeciwnika, borykający się z problemami z zaopatrzeniem w żywność i amunicję polscy żołnierze nie mieli już żadnych szans powodzenia. 26 września generał Emil Krukowicz-Przedrzymirski podpisał w lesie pod Góreckiem Kościelnym akt kapitulacji.
Kolejne lata wojny generał Przedrzymirski spędził w niemieckich obozach jenieckich. Po wyzwoleniu przez Amerykanów zdecydował się emigrację. W 1945 roku awansowano go do stopnia generała dywizji. W 1949 roku wraz z rodziną zamieszkał w Kanadzie. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych, m.in. w Związku Narodowym Polskim, Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów, Kongresie Polonii Kanadyjskiej, Komisji Skarbu Narodowego w Kanadzie, Kole Przyjaciół Harcerstwa. Zmarł 29 maja 1957 roku w Toronto.
