piątek,
Skroplenie tlenu
5 kwietnia 1883 roku profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia tlenu.
Tradycyjny podział stanów skupienia wyróżnia trzy stany: stały, płynny i gazowy. Dość szybko zaobserwowano, że niektóre substancje przy podgrzaniu zmieniają swój stan, np. lód przechodzi w wodę, woda w parę itd. Naukowcy zastanawiali się, czy w przypadku gazów możliwy jest proces odwrotny.
Stosując obniżoną temperaturę i zmiany ciśnienia udało się skroplić większość gazów, jednak dostępne metody były nieskuteczne w przypadku niektórych z nich, m.in. tlenu i azotu. Problematyczne przy skraplaniu gazy nazywano „gazami trwałymi”.
W przypadku tlenu najbliższy sukcesu był francuski naukowiec Louis-Paul Cailletet, który zaobserwował mgiełkę skroplonego gazu, jednak nie potrafił uzyskać skroplonego tlenu w stabilnej postaci. Zygmunt Wróblewski podczas pobytu we Francji zetknął się doświadczeniami Cailleteta, które w późniejszym okresie stały się dla niego inspiracją.
Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski zbudowali własny sprzęt doświadczalny i udoskonalili metodę Francuza. Stosowali oni kaskadową metodę skraplania, w której pod zmniejszonym ciśnieniem kolejne skroplone i wrzące gazy obniżają temperaturę dla kolejnych skropleń w niższych temperaturach. 5 kwietnia 1883 roku jako pierwsi w historii skroplili tlen do postaci cieczy tworzącej menisk. Kilka dni później osiągnęli podobny sukces w przypadku azotu.
Ciekły tlen ma bladoniebieski kolor i silne właściwości paramagnetyczne. Obecnie ma wiele zastosowań przemysłowych i medycznych. W wielu przypadkach jest wygodną formą przechowywania i transportu tlenu.
