piątek,
Bitwa nad Żółtymi Wodami
W dniach 29 kwietnia-16 maja 1648 roku nad uroczyskiem Żółte Wody wojska polskie stoczyły bitwę z Kozakami.
Po wybuchu powstania Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego hetman wielki koronny Mikołaj Potocki wyruszył na Ukrainę Naddnieprzańską. Błędnie ocenił liczebność przeciwnika i sądził, że do stłumienia buntu wystarczy jedna zwycięska bitwa. Uznał, że aby zapobiec fermentowi wśród chłopstwa, trzeba działać szybko.
Swoje wojska podzielił na trzy grupy. Pierwsza składająca się głównie z kozaków rejestrowych miała za zadanie blokadę Dniepru i płynęła łodziami po rzece. Druga pod komendą syna hetmana, Stefana Potockiego, maszerowała stepem. Ostatnią zatrzymał przy sobie jako odwód strategiczny. Bohdan Chmielnicki zgromadził tylko 800 Kozaków zaporoskich, jednak wspierali go sprzymierzeni Tatarzy krymscy pod wodzą Tuhaj-beja w liczbie siedmiu tysięcy.
Grupa Stefana Potockiego po dotarciu do Żółtych Wód, 29 kwietnia rozłożyła obozowisko. Polacy nie wiedzieli jeszcze o sojuszu kozacko-tatarskim, dlatego atak dwóch tysięcy przeciwników był wielkim zaskoczeniem. Mimo wszystko stanowiska zostały utrzymane. Od jeńców dowiedziano się, że Tatarów jest znacznie więcej. Postanowiono umocnić obóz i oczekiwać na nadejście polskich głównych sił. Po dotarciu wszystkich sił tatarsko-kozackich obóz został otoczony.
1 maja rozpoczęło się regularne oblężenie. Przez kilka dni polskie wojska w dzień i w nocy odpierały ataki kilkukrotnie liczniejszego przeciwnika. 9 maja pod Kudakiem wysłannicy Chmielnickiego spotkali się z płynącej łodziami grupy kozaków rejestrowych wysłanych przez hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Potockiego. Zdradzili oni wojska polskie i przeszli na stronę powstańców. Kozacy wymordowali część oficerów sprzeciwiających się zdradzie. 13 maja zrewoltowani kozacy rejestrowi dołączyli do Chmielnickiego. Następnego dnia Stefana Potockiego opuścili kozacy rejestrowi z jego grupy. Stosunek sił wynosił 1:10, naprzeciwko tysiąca Polaków stało jedenaście tysięcy przeciwników.
Stefan Potocki przystąpił do negocjacji. Po wielu targach z Kozakami i Tatarami ustalono, że Polacy mogą odejść za cenę pozostawionej artylerii. Po wydaniu armat Chmielnicki zerwał umowę. 15 maja Polacy próbowali przerwać okrążenie, jednak nie przyniosło to skutku. Po odparciu nocnego szturmu czterystu polskich żołnierzy wyrwało się z okrążenia, jednak zostali doścignięci i rozgromieni przez Tatarów. Stefan Potocki zmarł w niewoli kilka dni później z powodu gangreny wywołanej z odniesionych ran.
