piątek,
80. rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego
Dziś mija osiemdziesiąta rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego, fenomenu w skali całej Europy.
27 września 1939 roku powołano do życia organizację Służba Zwycięstwu Polski. Rozkaz w tej sprawie wydał dowódca obrony Warszawy generał Juliusz Rómmel jeszcze przed kapitulacją polskiej stolicy. Wydarzenie to uważane jest za początek istnienia Polskiego Państwa Podziemnego.
Najważniejszym celem organizacji była walka o wyzwolenie Polski. Dla jego realizacji planowano odtworzenie armii polskiej i powołanie tymczasowych ośrodków władzy. Dowódca główny SZP powołał Główną Radę Polityczną. Rada była porozumieniem przedwojennych polskich partii politycznych zjednoczonych wobec potrzeby walki o niepodległość. Stała się ona reprezentacją polityczną kraju przy konspiracyjnych strukturach.
„Zasadniczą cechą tego okresu była jedność – zespolenie całego narodu, prawdziwe, istotne. Dziedzic i chłop, rolnik, fabrykant, sprzedawca, kupujący, żołnierz, dowódca – jedna myśl, jeden cel, jeden duch”
–– Zofia Kossak-Szczucka.
Struktury polskiego podziemia ulegały zmianom. Służba Zwycięstwu Polski została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w Armię Krajową. Zbrojne ramię Polskiego Państwa Podziemnego przeprowadziło dziesiątki akcji bojowych skierowanych przeciwko okupantowi. Dokonywano aktów dywersji i sabotażu.
Podziemnym parlamentem w 1940 roku stał się Polityczny Komitet Porozumiewawczy. Polskie Państwo Podziemne kierowane było przez władze RP na uchodźstwie. Ich przedstawicielem w Warszawie był Delegat Rządu na Kraj. Podlegały mu osiemnaście wydziałów, m.in. wywiadu, dywersji, oświaty, sądownictwa i polityki. W warunkach konspiracyjnych działały sądy. Działała podziemna prasa publikująca wiele wydawnictw, m.in. czasopisma polityczne, wojskowe, literackie, kobiece, humorystyczne. Tajna Organizacja Nauczycielska zajmowała się tajnym nauczaniem.
„Życie narodu, zdławione przez okupanta, spłynęło pod ziemię i tam, ukryte przed wzrokiem wroga, trwało nadal z całym aparatem państwowym, delegaturą rządu, szkolnictwem, wyższymi uczelniami, wymiarem sprawiedliwości, armią, kulturą, teatrem, prasą, skarbem (…)”
–– Zofia Kossak-Szczucka.
Niespotykanym zjawiskiem była podziemna działalność kulturalna. W podziemnych teatrach wystawiano dramaty polskich twórców, odbywały się koncerty i wieczory poetyckie. W okupowanej Polsce ruch oporu objął prawie wszystkie dziedziny życia. Drugiego takiego państwa nie było w całej Europie.
Za datę zakończenia działalności Polskiego Państwa Podziemnego przyjmuje się datę 1 lipca 1945 roku. Tego dnia samorozwiązaniu uległy Rada Jedności Narodowej i Delegatura Rządu na Kraj, co związane było z wycofaniem uznania międzynarodowego dla Rządu RP na uchodźstwie.
